فخ
فَخ
محلی نزدیک مکّه، واقع در عربستان سعودی. اکنون الشُهداء نامیده می‌شود. بنا‌به روایت، برخی از صحابۀ پیامبر اسلام، ازجمله عبدالله بن عمر، در آن‌جا مدفون‌اند. در چهاردهم صفر هر سال، سنیان در آن‌جا مراسمی به یاد عبدالله بن عمر برپا می‌کنند. معروفیتش به الشهداء مربوط به واقعۀ یوم‌الفَخ است که در ذیحجۀ ۱۶۹ق/۷۸۶م اتفاق افتاد. آن‌جا میان علویان (سپیدجامگان) و عباسیان (سیاه‌جامگان) نبردی درگرفت که به قتل حدود ۱۰۰علوی، اسارت عده‌ای از آنان و هزیمت بقیه ایشان انجامید. نبرد در دامنۀ کوه البُرود روی داد و نعش کشتگان سه روز در میدان افتاده بود و این حادثه شاعران را چنان متأثر کرد که درباره‌اش مرثیه‌ها گفتند. ادریس بن عبدالله توانست از معرکه بگریزد و به مصر پناه برد. او سپس به مغرب اقصی رفت و سلسلۀ ادریسیان (ادارسۀ) مغرب را تأسیس کرد. یوم‌الفَخ بزرگ‌ترین حادثه پس از واقعۀ کربلا بود. یعقوبی علت این رویداد را دشمنی بین شیعیان و هادی، خلیفۀ عباسی، می‌داند؛ امّا علت اصلی را باید با قیام علویان، به رهبری محمدبن عبدالله نفس زکیه و برادرش ابراهیم در ۱۴۵ق، مرتبط دانست.