فریسیان
فَریسیان (Pharisee)
(در عبری به‌معنی «جدایی‌طلبان») فرقۀ محافظه‌کار سیاسی ـ مذهبی یهودی، پدیدآمده در قرن ۲پ‌م. در فلسطینِ تحتِ اشغال رومیان، در اعتراض به طرفدارانِ سازش با فرهنگ یونانی‌مآبی[۱]. فریسیان سخت پایبند شریعت بودند، خواه شرع مکتوب که در تورات[۲] آمده بود و خواه سنت شفاهی که میشنا[۳] نام داشت. جبهۀ مخالف آنان صدوقیان بودند که در مواردی با فریسیان تعارض داشتند: صدوقیان[۴] میشنا را به رسمیت نمی‌شناختند؛ فریسیان مخالف سلطۀ یونانیان و رومیان بر کشورشان بودند؛ فریسیان عقایدی داشتند که در تورات نبود، ازجمله وجود دوزخ[۵]، فرشتگان[۶]، شیاطین[۷]، معاد مردگان، و ظهور مسیحا[۸] در آینده. فریسیان از اقدام سیاسی پرهیز می‌کردند، از این‌رو جناح چپ پیروان آن‌ها، موسوم به زلوت‌ها[۹] ، در قرن ۱م از آنان جدا شدند تا سیاست ملی انقلابی خود را دنبال کنند. پس از سقوط بیت‌المقدس (اورشلیم)، که یهودیان در سرتاسر امپراتوری روم غربی پراکنده شدند، آرای فریسیان شالودۀ یهودیت ارتُدوکس را تشکیل داد.