فهد (طایف ۱۹۲۳ـ ۲۰۰۵)
فَهْد (طائف ۱۹۲۳ـ ۲۰۰۵)
(نام کامل: فَهْد بن عَبدُالعَزیز السُعود) پادشاه عربستان سعودی (حک: ۱۹۸۲ـ ۲۰۰۵). مشوق سرمایه‌گذاری ثروت عظیم نفت کشورش در فعالیت‌های زیربنایی و جدید، نظیر صنایع پتروشیمی، برای گسترش اقتصاد عربستان و نیز افزایش قدرت نظامی کشور بود. در اوت ۱۹۹۰، که عراق به کویت حمله کرد، ملک فهد در «عملیات توفان صحرا[۱]» در جنگ خلیج فارس (۱۹۹۰ـ۱۹۹۱) به امریکا و دیگر نیروهای بین‌المللی پیوست. درخلال این جنگ و تا آزادی کویت در فوریۀ ۱۹۹۱ عربستان سعودی به‌منزلۀ پایگاهی برای آزادسازی کویت بود. کاهش بهای نفت در دهۀ ۱۹۸۰ سبب تقلیل تدریجی ذخایر مالی عربستان و مقداری صرفه‌جویی شد. از این‌رو، در دهۀ ۱۹۹۰ خصوصی‌سازیِ تدریجی آغاز شد. رژیم مطلقۀ فهد از اوایل دهۀ ۱۹۹۰ با فشارهای دوجانبه از سوی دو گروه رو‌به‌رو شد: لیبرال‌ها، که برای انتخابات دموکراتیک مبارزه می‌کردند، و گروه‌های بنیادگرای اسلامی، که مخالف سلطنت و درصدد تحمیل قوانین شریعت[۲] اسلامی بودند. در مه ۱۹۹۳ گروهی از مبارزان اسلامی به رهبری محمد المساری به‌منظور نظارت بر پیروی رژیم از اصول اسلامی، کمیتۀ دفاع از حقوق مشروع[۳] را تأسیس کردند. ملک فهد در پاسخ به فشارهای طرفداران دموکراسی، در اوت ۱۹۹۳، شورایی مشورتی[۴] متشکل از ۶۰ نفر از نخبگان کشور را تشکیل داد که از خاندان سلطنتی نبودند. همچنین سیستم حکومت‌های محلی را برقرار کرد. در نوامبر ۱۹۹۵ دچار سکتۀ مغزی شد و در ژانویۀ ۱۹۹۶ موقتاً قدرت را یک ماه به شاهزاده عبدالله، جانشین قانونی خود، تفویض کرد. فَهْد یازدهمین فرزند ملک عبدالعزیز بن سعود، بنیاد‌گذار سلسلۀ سعودی، بود. پسر ارشد از هفت پسری است که حسا بنت احمد السُدَیری، همسر سوگلی ابن سعود، به‌دنیا آورد. در طائف زاده شد. در دربار سلطنتی و دانشگاه‌های خارج درس خواند. در زمان سلطنت ملک سعود، وزیر آموزش و پرورش بود (از ۱۹۵۳). در زمان پادشاهی ملک فیصل، برادر تنی‌اش، وزیر کشور بود (از ۱۹۶۲) و از ۱۹۶۷ معاون دوم نخست‌وزیر شد. در زمان سلطنت برادر ناتنی‌اش، خالد، (۱۹۷۵) نفوذ فهد افزایش یافت. ولیعهد و معاون اول نخست‌وزیر شد و عملاً امور روزمرۀ دولت را در دست گرفت. از متنفذترین مذاکره‌کنندگان دربارۀ بهای نفت و مروج صلح در خاورمیانه و در اوت ۱۹۸۱ بانی کنفرانس سران در شهر فاس بود. پس از درگذشت ملک خالد، در ژوئن ۱۹۸۲، فهد پادشاه و همچنین رئیس دولت شد. او برادر ناتنی‌اش، عبدالله بن عبدالعزیز السعود، را که در ضمن فرمانده گارد ملی بود به ولیعهدی و معاونت اول نخست‌وزیر برگزید و برادر تنی‌اش، سلطان بن عبدالعزیز، را که وزیر دفاع بود، معاون دوم نخست‌وزیر کرد. جنگ خلیج فارس برای سعودی‌ها ۵۰میلیارد دلار هزینه داشت و پس از پایان جنگ ملک فهد بر دریافت غرامت از عراق پافشاری کرد در‌حالی‌که قبلاً در جنگ عراق علیه ایران (۱۹۸۰ـ۱۹۸۸) ۲۰ میلیارد دلار به آن کشور کمک مالی کرده بود.