فیروزآبادی، مجدالدین

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

فیروزآبادی، مجدالدین (کازرون 729- زبید 817م) Majdaldin firozabadi


(نام کامل: مجدالدین محمد بن یعقوب فیروزآبادی) لغت‌نامه‌نویس عربِ ایرانی و صاحب القاموس المحیط. در زادگاهش تحصیل ادبیات عرب و فقه را آغاز کرد و نزد محمد زندی مدنی تلمذ نمود. به عراق رفت و در شهر واسط نزد شهاب احمد بن علی دیوانی قرائت‌های ده‌گانه‌ی قرآن را فراگرفت. در سال 755م به دمشق رفت و نزد اشخاصی چون شیخ تقی‌الدین سبکی و فرزندش تاج‌الدین ابوالنصر سبکی، ابن نباته، ابن جماعه و ابن القیم جوزیه تلمذ کرد. سپس به بعلبک و حماه و حلب رفت. بعدتر به مدت ده سال در بیت‌المقدس به تدریس پرداخت و از صحبت برخی علمای آن دیار مانند علایی و قلقشندی بهره‌مند شد. سپس به غزه و قاهره رفت و در آن‌جا با علمایی چون ابن عقیل و ابن هشام دیدار و گفت‌وگو کرد. پس از سفری به هند و مکه نهایتا به یمن رفت و در زبید رحل اقامت افکند و پادشاه (ملک اشرف اسماعیل) او را به ریاست قضاء کل یمن منصوب کرد. فیروزآبادی علاوه بر منصب قاضی‌القضات یمن، حلقه‌های تدریس خود را در آن‌جا برقرار کرد و طالبان علوم دینی از دور و نزدیک به حوزه تدریس او شتافتند. ملک اشرف اسماعیل دخترش را به همسری فیروزآبادی درآورد و خود نیز پای درس او حاضر می‌شد.

ابن حجر عسقلانی درباره فیروزآبادی می‌نویسد: «به هر شهری که وارد شد از سوی حاکم آن‌جا مورد تکریم و تقدیر قرار گرفت؛ از شاه شجاع حاکم تبریز، اشرف حاکم مصر، ابن عثمان حاکم ترکیه تا احمد بن اویس حاکم بغداد و اشرف حاکم یمن.» جنازه‌ی فیروزآبادی در زیارتگاه شیخ اسماعیل الجبرتی، در شهر زبید، به خاک سپرده شده است.

بیش‌تر از 40 عنوان کتاب از فیروزآبادی به جا مانده که مشهورترین آن القاموس المحیط است. عناوین برخی از دیگر کتاب‌های او عبارتند از: شرح قصیده‌ی بانت سعاد (دو مجلد)، المثلث الکبیر (5 مجلد)، تفسیر فاتحة الکتاب،‌ روضة الناظر فی ترجمة الشیخ عبدالقادر، نزهة الاذهان فی تاریخ اصبهان، سفر السعادة، البلغة فی تراجم ائمة النحاة و اللغة، منح الباری فی شرح صحیح البخاری.