فیلیپین
فیلیپین (Philippines)
موقعیت. کشور فیلیپین در آسیای شرقی و در دوراب[۱]های ۸۰۰کیلومتری ساحل جنوب شرقی چین قرار دارد. از شرق به دریای فیلیپین، از جنوب به دریا‌های سولو[۲] و سِلِب[۳]، از غرب به دریای چین جنوبی[۴]، و از شمال به تنگۀ لوزون[۵] محدود است. مساحت آن حدود ۳۰۰هزار کیلومتر مربع و شهر مانیل[۶] پایتخت آن است.
سیمای طبیعی. مجمع‌الجزایر فیلیپین، که شمار جزایر و جزیرک‌ها و آب‌سنگ‌های آن به ۷,۱۰۷ می‌رسد، به‌سان مثلثی است که جزایر باتانِس[۷] در رأس و جزیره‌های بالاباک[۸]، در دریای سولو، و میندانائو[۹]، در دریای فیلیپین، در دو سوی قاعدۀ آن جا دارند. طول این کشور از شمال به جنوب ۱,۸۵۵ کیلومتر و عرض آن از شرق به غرب ۱,۱۰۵ کیلومتر است. فیلیپین متشکل از حدود ۷,۱۰۰ جزیره و جزیرک است که یازده جزیرۀ آن‌ها بیش از ۹۰ درصد مساحت این کشور را شامل می‌شود. حدود ۴۶۰ جزیرۀ این مجموعه بیش از ۲.۵ کیلومتر مربع مساحت دارند و حدود ۱,۰۰۰ جزیرۀ آن مسکونی است. کشور فیلیپین از نظر زمین‌شناسی و تکتونیکی[۱۰] در منطقه‌ای بی‌ثبات قرار دارد و بخشی از حلقۀ آتش[۱۱] اقیانوس آرام را تشکیل می‌دهد. این سرزمین که در مسیر طوفان‌های وحشتناک مدارگانی[۱۲] جا دارد، به سه منطقۀ جغرافیایی جزایر شمالیِ لوزون[۱۳] و میندورو[۱۴]، جزایر ویسایان[۱۵] و پالاوان[۱۶]؛ و جزایر جنوبی میندانائو و مجمع‌الجزایر سولو تقسیم می‌شود. جزیره‌های لوزون در شمال و میندانائو در جنوب، بزرگ‌ترین جزایر این کشورند و سایر جزایر این مجموعه را در میان خود جای داده‌اند. جزیرۀ لوزون ۱۰۸,۱۳۰ کیلومتر مربع و جزیرۀ میندانائو ۹۴,۶۲۷ کیلومتر مربع مساحت دارد و نه جزیرۀ بزرگ دیگر که وسعتشان از ۲,۶۰۰ کیلومتر مربع بیشتر است عبارت‌اند از سامار[۱۷]، نگروس[۱۸]، پالاوان، پانای[۱۹]، میندورو، لیته[۲۰]، سِبو[۲۱]، بوهول[۲۲] و ماسباته[۲۳]. جزایر فیلیپین منشأ آتشفشانی دارند و ستیغ‌ها و قلّه‌هایی سربرآورده از آبِ کوه‌های مغروق یا زیردریایی به‌شمار می‌آیند. ارتفاعات جزایر کوچک در مقایسه با ابعاد آن‌ها چشمگیرترند و بلندتر به‌نظر می‌رسند و در جزایر بزرگ، به‌ویژه دو جزیرۀ لوزون و میندانائو، عوارض گوناگونی چون دره و رودخانه و دریاچه و امثال آن دیده می‌شود. رشته‌کوه‌های این جزایر معمولاً به موازات خطوط ساحلی قرار دارند و داشتن جلگه‌های باریک ساحلی، انبوهی جمعیت، و تراکم نواحی مسکونی از ویژگی‌های آن‌هاست. کوه‌های سیرا مادره[۲۴]، در جزیرۀ لوزون، طویل‌ترین رشته‌کوه فیلیپین است و بلندترین نقطۀ آن، کوه پولوگ[۲۵]، ۲,۹۳۰ متر ارتفاع دارد. بزرگ‌ترین آتشفشان فیلیپین، مایون[۲۶]، با ارتفاع ۲,۴۵۰ متر در شبه‌جزیرۀ بیکول[۲۷]، در جنوب‌شرقی جزیرۀ لوزون، قرار دارد؛ رودخانۀ کاگایان[۲۸] با درازای ۳۵۴ کیلومتر که بیشتر مسیر آن قابل کشتی‌رانی است، در شمال این جزیره جریان دارد. جزیرۀ میندانائو از یک‌سری ارتفاعات ساحلی تشکیل شده و دو رودخانۀ قابل کشتی‌رانی آگوسان[۲۹] با درازای ۳۸۶ کیلومتر و میندانائو با طول ۳۲۰ کیلومتر در آن جریان دارند. کوه‌های دیواتا[۳۰] به موازات ساحل شرقی آن قرار دارند و بلندترین نقطۀ کشور، کوه آپو[۳۱] با ارتفاع ۲,۹۵۴ متر در جنوب و نزدیک خلیج داوائو[۳۲]، در آن واقع است. شبه‌جزیرۀ زامبوانگا[۳۳] که در غرب این جزیره قرار دارد، بخشی از مرز جنوب شرقی دریای سولو را تشکیل می‌دهد. فیلیپین در لبۀ یکی از صفحه‌های تکتونیک جا دارد به‌همین سبب خطر پدیده‌های آتشفشانی و نیز زمین‌لرزه، که به‌علت حرکات تکتونیکی پوستۀ زمین روی می‌دهد، این کشور را تهدید می‌کند. تسونامی[۳۴]های ناشی از زمین‌لرزه‌های زیردریایی نیز گاه در این سرزمین حادثه می‌آفریند. حدود بیست آتشفشان فعّال و نیز آتشفشان‌های خاموش بسیاری در فیلیپین موجود است که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از آپو، مایون، و پیناتوبو[۳۵] (۱,۷۵۹متر). دریاچه‌های چندی در فیلیپین جریان دارند که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از لاگونا دِ بی[۳۶]، با وسعت ۱,۷۶۰ کیلومتر مربع واقع در جنوب شرقی مانیل؛ تائال[۳۷]، با وسعت ۲۳۴ کیلومتر مربع، در ۵۶کیلومتری جنوب مانیل که جزیره‌ای آتشفشانی نیز در میان این دریاچه جا دارد و دهانۀ عظیم آتشفشانی آن خود دریاچۀ دیگری است؛ و نیز دریاچۀ لانائو[۳۸] با مساحت ۳۳۹ کیلومتر مربع، که بزرگ‌ترین دریاچۀ جزیرۀ میندانائو محسوب می‌شود. کشور فیلیپین به شانزده ناحیه تقسیم می‌شود و مهم‌ترین شهرهای آن عبارت‌اند از مانیل، آنگِلِس[۳۹]، کوئزون سیتی[۴۰]، کاگایان دِ اورو[۴۱]، زامبوانگا، سِبو، باکولود[۴۲]، ایلوئیلو[۴۳]، داوائو، و کالوکان[۴۴]. اقلیم فیلیپین مانند دیگر کشورهای آسیای جنوب شرقی به پدیدۀ مونسون[۴۵]، که در ماه‌های اردیبهشت تا مهر از سوی جنوب غربی و از آبان تا بهمن از سمت شمال شرقی می‌وزد، بستگی دارد. میزان دما از شمال تا جنوب این کشور تفاوت چندانی ندارد و هوای ارتفاعات نسبت به سواحل خنک‌تر و مرطوب‌تر است. فصل وزش طوفان‌های مدارگانی قاعدتاً از خرداد تا آذر است که اغلب با سیل‌های ویرانگر توأم می‌شود. میانگین دمای مانیل در دی‌ماه ۲۵ درجۀ سانتی‌گراد، در تیرماه ۲۷.۸ درجۀ سانتی‌گراد، و میانگین بارندگی سالانۀ آن ۲,۱۱۶ میلی‌متر است. پوشش گیاهی فیلیپین، جنگل‌های انبوه از نوع بارانی مدارگانی در نواحی ساحلی و درختان سرسبز نیمه‌مدارگانی در دامنه‌ها و ارتفاعات است. فیلیپین از نظر حیات وحش بسیار غنی است و هر یک از جزایر آن زیستگاه گونه‌های خاصی از حیوانات است.
اقتصاد. دولت فیلیپین از کشاورزی و صنعت حمایت می‌کند و امتیازهای مالیاتی خاصی برای این دو بخش قائل است. کشاورزی در اقتصاد این کشور نقش بنیادی دارد و نیروی کار بسیاری در این بخش مشغول‌اند؛ در دامنۀ کوه‌ها تختان‌ها[۴۶]یی ایجاد شده و به شالی‌کاری اختصاص یافته است. فرآورده‌هایی چون توتون و تنباکو، میوه‌های گرمسیری مانند آناناس، نیشکر، موز، و نارگیل نیز جزو محصولات صادراتی این کشور است. ماهی‌گیری نیز در این کشور پررونق است و افزون بر مصرف داخلی به خارج نیز صادر می‌شود. منابع زیرزمینی فیلیپین نسبتاً غنی است و نیکل، مس، و طلا به مقدار فراوان استخراج و ذوب و تصفیه می‌شوند. صنعت فیلیپین هنوز مراحل اولیۀ تکامل را طی می‌کند و بسیاری از کارخانه‌ها با سرمایه‌گذاری بیگانگان و استفاده از نیروی کار ارزان تأسیس شده است. نساجی، تولید پوشاک، مواد شیمیایی و غذایی، ماشین‌سازی، پالایش نفت، و تولید شکر و کاغذ بخشی از فعالیت‌های صنعتی این کشور را تشکیل می‌دهند. در ۱۹۹۷، زیرِ آب‌های ساحلی جزیرۀ پالاوان منابعی از نفت و گاز کشف شد که ذخیرۀ گاز آن معادل ۹۶۰میلیارد متر مکعب است و ذخیرۀ نفت آن به حدود ۲۱۳میلیون بشکه بالغ می‌شود.
حکومت و سیاست. مطابق قانون اساسی ۱۹۸۷، نظام حاکم بر کشور فیلیپین جمهوری چندحزبی با دو نهاد قانون‌گذاری است. رئیس‌جمهور در رأس امور اجرایی قرار دارد و برای یک دورۀ شش‌ساله با آرای عمومی برگزیده می‌شود. مجلس نمایندگان ۲۵۰ عضو و مجلس سنا ۲۴ عضو دارند که اعضای آن‌ها نیز برای شش سال انتخاب می‌شوند.
مردم و تاریخ. جمعیت فیلیپین حدود ۹۴,۰۱۳,۲۰۰ نفر است (۲۰۱۰) و تراکم نسبی آن به ۳۱۳.۴ نفر در کیلومتر مربع می‌رسد. رشد سالانۀ جمعیت این کشور ۱.۸ درصد است و فیلیپینی‌ها ۴۰ درصد از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند. ۸۴ درصد از آنان پیرو کلیسای کاتولیک‌اند و در حدود ۵۸ درصد از آنان در شهرها به‌سر می‌برند و به زبان فیلیپینو و انگلیسی صحبت می‌کنند. فیلیپین در حدود ۳۰هزار سال پیش مسکونی شد و ساکنان آن بین قرن‌های ۸ تا ۱۰م با بازرگانان چینی، ژاپنی، و ماله‌ای ارتباط بازرگانی برقرار کردند. در قرن ۱۵ سلطان‌نشین برونئی[۴۷] اسلام را در این سرزمین رواج داد. فردیناند ماژلان[۴۸]، دریانورد معروف اسپانیایی، در ۱۵۲۱ به این سرزمین وارد شد و آن‌جا را به مالکیت اسپانیا درآورد. نخستین ماندگاه[۴۹] اسپانیایی‌ها در ۱۵۶۵م در جزیرۀ سِبو تأسیس شد و شهر مانیل در ۱۵۷۱ احداث گردید. اسپانیایی‌ها جزایر مزبور را به افتخار فیلیپ دوم، پادشاه خود، (۱۵۲۷ـ۱۵۹۸) فیلیپین نامیدند و آیین مسیح را در آن‌جا رواج دادند. انحصارگرایی اسپانیایی‌ها در دهۀ ۱۸۳۰ رو‌به کاهش نهاد و احساسات ملی‌گرایانه و استقلال‌طلبانۀ مردم در دهۀ ۱۸۸۰ بروز یافت و در ۱۸۹۶ به نبرد مسلحانه علیه اسپانیایی‌ها مبدل شد. در جنگ ۱۸۹۸ میان امریکا و اسپانیا، که به شکست اسپانیا انجامید، اسپانیا دربرابر دریافت ۲۰میلیون دلار فیلیپین را به امریکا واگذار کرد و فیلیپینی‌ها پس از چند سال مبارزه و تحمل تلفات سنگین ناگزیر اربابان جدید امریکایی را پذیرا شدند. فیلیپین در جنگ جهانی دوم به تصرف ژاپن درآمد و امریکایی‌ها پس از پایان جنگ (۱۹۴۶) فیلیپین را تخلیه کردند و استقلال آن را به رسمیت شناختند، و به‌موجب قراردادی ۹۰ساله آن‌جا را به یکی از وابستگان اقتصادی خود مبدل نمودند و به داشتن چند پایگاه نظامی و دریایی در آن سرزمین اکتفا کردند.
- ↑ offshore water
- ↑ Sulu
- ↑ Celebes
- ↑ South China Sea
- ↑ Luzon Strait
- ↑ Manila
- ↑ Batanes
- ↑ Balabac
- ↑ Mindanao
- ↑ tectonic
- ↑ ring of fire
- ↑ tropical
- ↑ Luzon
- ↑ Mindoro
- ↑ Visayan
- ↑ Palawan
- ↑ Samar
- ↑ Negros
- ↑ Panay
- ↑ Leyte
- ↑ Cebu
- ↑ Bohol
- ↑ Masbate
- ↑ Sierra Madre
- ↑ Pulog
- ↑ Mayon
- ↑ Bicol
- ↑ Cagayan
- ↑ Agusan
- ↑ Diuata
- ↑ Apo
- ↑ Davao
- ↑ Zamboanga
- ↑ tsunamis
- ↑ Pinatubo
- ↑ Laguna de Bay
- ↑ Taal
- ↑ Lanao
- ↑ Angeles
- ↑ Quezon City
- ↑ Cagayan de Oro
- ↑ Bacolod
- ↑ Iloilo
- ↑ Kaloocan
- ↑ monsoon
- ↑ terraces
- ↑ Brunei
- ↑ Ferdinand Magellan
- ↑ settlement