قابوس بن وشمگیر ( ـ۴۰۳ق)

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

قابوس بن وُشْمْگیر ( ـ۴۰۳ق)

مقبره قابوس بن وشمگير، گنبد قابوس، گلستان
مقبره قابوس بن وشمگير، گنبد قابوس، گلستان
مقبره قابوس بن وشمگير، گنبد قابوس، گلستان
مقبره قابوس بن وشمگير، گنبد قابوس، گلستان
مقبره قابوس بن وشمگير، گنبد قابوس، گلستان
مقبره قابوس بن وشمگير، گنبد قابوس، گلستان
قابوس بن وُشْمْگیر
درگذشت 403ق
ملیت ایرانی
شغل و تخصص اصلی فرمانروا
لقب شمس‌المعالی
آثار کمال‌‌ البلاغه
گروه مقاله تاریخ ایران

(ملقب به: شمس‌المعالی) از امیران‌ آل‌ زیار (حک: ۳۶۶ـ۳۷۱ و ۳۸۸ـ۴۰۳ق). پس‌ از مرگ‌ ظهیرالدوله‌ بیستون‌ بن‌ وشمگیر، به‌ گرگان‌ شتافت‌، لشکریان‌‌ از وی‌ استقبال‌ کردند و او را به‌ پادشاهی‌ برگزیدند. اما پس‌ از شکست‌ از سپاه‌ مؤیدالدوله‌ دیلمی‌ در ۳۷۰ق، قابوس‌ به‌ نیشابور رفت‌ و هجده‌ سال‌ دور از پایتخت‌ خود و در پناه‌ سامانیان‌ به‌سر برد. هنگامی‌ که‌ مردم‌ گرگان‌ از او خواستند تا به‌ آن‌ شهر بازگردد، با استفاده‌ از ناتوانی‌ آل‌ بویه‌، از نیشابور به‌ گرگان‌ شتافت‌ و آن‌جا را از دست‌ مجدالدوله‌ دیلمی‌ بیرون‌ آورد (۳۸۸ق). قابوس‌ در دورۀ‌ دوم‌ سلطنتش‌ با فتح‌ سرزمین‌های‌ میان‌ گرگان‌ و استرآباد قلمرو خود را افزایش‌ داد اما به‌ دلیل‌ ظلم‌ و بدخویی‌ وی‌، لشکریانش‌ شورش‌ کردند، قابوس‌ به‌ ناچار از امارت‌ کنار رفت‌ و فرزند خود منوچهر را به‌ فرمانروایی‌ آن‌جا برگزید. با وجود این‌ سرانجام‌ به‌دست‌ سربازان‌ خود که از او بیمناک بودند، در قلعه‌ جناشک‌ کشته‌ شد. قابوس‌ پادشاهی‌ ادیب‌ و شاعری‌ توانا بود و به‌ دو زبان‌ فارسی‌ و عربی‌ شعر می‌سرود. خطی‌ نیکو داشت‌ و در علوم‌ مختلف‌ صاحب‌نظر بود. مجموعۀ‌ رسائل‌ او به‌ نام‌ کمال‌‌ البلاغه جمع‌ و تدوین‌ شده‌ است‌. ابوریحان‌ بیرونی‌ کتاب‌ آثارالباقیه‌اش‌ را به‌ نام‌ او تألیف‌ نمود. وی‌ پادشاهی‌ ستمگر و کینه‌ توز بود و در برابر گناهان‌ کوچک‌ فرمان‌ قتل‌ صادر می‌کرد. مقبرۀ او در ساختمان گنبد قابوس قرار دارد. این گنبد در ۳۹۷ق به امر قابوس ساخته شده است.