قابوس بن وشمگیر ( ـ۴۰۳ق)
قابوس بن وُشْمْگیر ( ـ۴۰۳ق)
| قابوس بن وُشْمْگیر | |
|---|---|
| درگذشت | 403ق |
| ملیت | ایرانی |
| شغل و تخصص اصلی | فرمانروا |
| لقب | شمس‌المعالی |
| آثار | کمال البلاغه |
| گروه مقاله | تاریخ ایران |
(ملقب به: شمس‌المعالی) از امیران آل زیار (حک: ۳۶۶ـ۳۷۱ و ۳۸۸ـ۴۰۳ق). پس از مرگ ظهیرالدوله بیستون بن وشمگیر، به گرگان شتافت، لشکریان از وی استقبال کردند و او را به پادشاهی برگزیدند. اما پس از شکست از سپاه مؤیدالدوله دیلمی در ۳۷۰ق، قابوس به نیشابور رفت و هجده سال دور از پایتخت خود و در پناه سامانیان به‌سر برد. هنگامی که مردم گرگان از او خواستند تا به آن شهر بازگردد، با استفاده از ناتوانی آل بویه، از نیشابور به گرگان شتافت و آن‌جا را از دست مجدالدوله دیلمی بیرون آورد (۳۸۸ق). قابوس در دورۀ دوم سلطنتش با فتح سرزمین‌های میان گرگان و استرآباد قلمرو خود را افزایش داد اما به دلیل ظلم و بدخویی وی، لشکریانش شورش کردند، قابوس به ناچار از امارت کنار رفت و فرزند خود منوچهر را به فرمانروایی آن‌جا برگزید. با وجود این سرانجام به‌دست سربازان خود که از او بیمناک بودند، در قلعه جناشک کشته شد. قابوس پادشاهی ادیب و شاعری توانا بود و به دو زبان فارسی و عربی شعر می‌سرود. خطی نیکو داشت و در علوم مختلف صاحب‌نظر بود. مجموعۀ رسائل او به نام کمال البلاغه جمع و تدوین شده است. ابوریحان بیرونی کتاب آثارالباقیه‌اش را به نام او تألیف نمود. وی پادشاهی ستمگر و کینه توز بود و در برابر گناهان کوچک فرمان قتل صادر می‌کرد. مقبرۀ او در ساختمان گنبد قابوس قرار دارد. این گنبد در ۳۹۷ق به امر قابوس ساخته شده است.