قرآن، حدوث و قدم

حُدوث و قِدَم قُرآن

مسئله‌ای کلامی که در اواخر قرن 2ق میان متکلّمان بر سر آن اختلاف افتاد. برخی معتقد بودند بخشی از قرآن حادث و بخشی قدیم است و برخی دیگر، از جمله نسفی و تفتازانی، معتقد بودند که لفظ قرآن حادث و معنای آن قدیم است. گروهی، همچون اشاعره، کلام الهی را نَفْسی، یعنی جدایی‌ناپذیر از ذات الهی، و ابدی و ازلی می‌دانند، اما عده‌ای چون معتزله و شیعه بر آن‌اند که تکلم الهی از صفات فعلیۀ خداوند است، یعنی خداوند قبل از وحی قرآن، عالم به آن بوده است اما متکلم به آن نبوده است، و در نتیجه قرآن را حادث می‌دانند؛ بدین معنی که معتقدند قرآن مانند جهان آفرینش و سایر آفریدگان مخلوق خالق است. اشاعره بر آن‌اند که قرآن با خداوند، پیوسته است و همانند ذات پروردگار قدیم و خلق‌ناپذیر است. گفتنی است که در قرن 3ق در این موضوع فتنۀ عقیدتی ـ سیاسی بزرگی درگرفت که به محنه مشهور است. در قرآن سه‌بار، قرآن حادث یا محدث خوانده شده است. (طه، 113؛ انبیا، 2؛ شعرا، 5)

قرآن، حدوث و قدم ← حدوث و قدم قرآن