قزوین، شهر
| قزوین، شهر | |
|---|---|
| استان | قزوین |
| شهرستان | قزوین |
| جمعیت | ۳۵۵,۳۳۸ نفر(۱۳۸۵ش) |
| موقعیت | ۱۳۳کیلومتری غرب شمالی تهران در کوه‌پایۀ جنوبی البرز مرکزی، سر راه تهران به رشت، تبریز، و همدان و نیز کنار خط آهن تهران به تبریز |
| نوع اقلیم | معتدل و خشک |
قزوین، شهر
واقع در استان قزوین، مرکز اداری شهرستان قزوین و استان مذکور، با ارتفاع ۱,۲۹۰ متر. در ۱۳۳کیلومتری غرب شمالی تهران در کوه‌پایۀ جنوبی البرز مرکزی، سر راه تهران به رشت، تبریز، و همدان و نیز کنار خط آهن تهران به تبریز، قرار دارد. اقلیم آن معتدل و خشک و جمعیت آن ۳۵۵,۳۳۸ نفر است (۱۳۸۵). منشأ و چگونگی پیدایش نام قزوین، به‌درستی، معلوم نیست. بانی شهر قزوین، شاپور ساسانی اول بوده و شادشاپور نام داشته است. از روزگار قدیم گذرگاه طبرستان و راه دستیابی به دریای خزر بوده و دریای مزبور، که به زبان‌های بیگانه کاسپین خوانده می‌شود، از همین شهر نام گرفته است. در ۲۴ق، به تصرف اعراب مسلمان درآمد و از پایگاه‌های مهم مسلمانان در ایران شد. نخستین مسجد جمعۀ آن در زمان محمد بن حجاج بن یوسف اموی ساخته شد و به‌دستور هارون‌الرشید، خلیفۀ عباسی، حصاری اطراف شهر کشیده شد (۲۵۴ق) تا از یورش دیلمیان در امان باشد. در جنگ‌های اسماعیلیان، به‌ویژه در قرن ۶ق، آسیب بسیار دید و زمین‌لرزۀ ۵۴۵ق، بخشی از حصار شهر را ویران کرد و خود شهر نیز، در اوایل قرن ۷ق، به‌‌دست مغولان به غارت رفت. در زمان صفویه، دوباره، رو به آبادانی نهاد و شاه‌طهماسب صفوی اول آن را پایتخت خویش قرار داد و تا ۹۷۰ق، که پایتخت به اصفهان منتقل شد، موقعیت خود را همچنان حفظ کرد. در جنگ جهانی اول به تصرف دولت روس درآمد و در جنگ جهانی دوم هدف هواپیماهای بمب‌افکن شوروی قرار گرفت و چندی در تصرف ارتش سرخ باقی ماند. احداث خط آهن سراسری و دارابودن موقعیت ممتاز استراتژیکی و کشاورزی، روز‌به‌روز، بر وسعت شهر مزبور افزود و آن را در ردیف بهترین شهرهای ایران قرار داد و بعدها به مرکزیت اداری استانی به همین نام انتخاب شد.