قلیا

قَلیا (alkali)

قَليا

در شیمی، بازی محلول در آب. قلیاها اسیدها را خنثی می‌کنند و هنگام لمس مثل صابون احساس می‌شوند. قدرت هر قلیا را با غلظت یون هیدروژن آن اندازه‌گیری می‌کنند، و این غلظت را با مقدار pH (پها) نشان می‌دهند. قلیاها را به قلیاهای قوی و ضعیف تقسیم‌بندی می‌کنند: قلیای قوی، مثلاً هیدروکسید پتاسیُم، KOH، هرگاه در آب حل شود کاملاً یونیده می‌شود، حال آن‌که قلیای ضعیف، مثلاً هیدروکسید آمونیوم، NH_۴OH، در محلول به حالت یونیده جزئی درمی‌آید. همۀ قلیاها پهای بالاتر از هفت دارند. هیدروکسیدهای فلزات قلیایی‌اند. هیدروکسیدهای سدیُم و پتاسیُم خورنده‌اند و هر دو از خاکستر گیاهان به‌دست آمده‌اند. چهار قلیای اصلی عبارت‌اند از هیدروکسید سدیُم (سود سوزآور، NaOH)؛ هیدروکسید پتاسیم (پتاس سوزآور، KOH)؛ هیدروکسید کلسیم (آهک کشته یا آب آهک، Ca(OH)_۲)؛ و محلول آبی آمونیاک (NH_۳(aq)). محلول همۀ این‌ قلیاها حاوی یون هیدروکسید (OH^-) است که به آن‌ها مجموعه‌ای از خواص ویژه می‌دهد. قلیاها با اسیدها واکنش می‌کنند و نمک و آب تشکیل می‌دهند (خنثی‌سازی). مثلاً، واکنشِ هیدروکسید پتاسیم و اسید نیتریک تولید نیترات پتاسیم و آب می‌کند.

 

---