قم، شهر

قم، شهر
استان	قم
شهرستان	قُم
بخش	مرکزی
جمعیت	۹۵۹,۱۱۶ نفر(۱۳۸۵ش)
موقعیت	۱۲۰کیلومتری جنوب غربی تهران، سر راه تهران اهواز، تهران شیراز، تهران بندرعباس، و تهران زاهدان و نیز کنار خط آهن تهران خرمشهر
نوع اقلیم	معتدلِ مایل به گرم و خشک
ارتفاع از سطح دریا	۹۳۰ متر

قُم، شهر

34082100.jpg

واقع در استان قم، مرکز اداری شهرستان قُم و استان مذکور، با ارتفاع ۹۳۰ متر. در دشتی در ۱۲۰کیلومتری جنوب غربی تهران، سر راه تهران اهواز، تهران شیراز، تهران بندرعباس، و تهران زاهدان و نیز کنار خط آهن تهران خرمشهر قرار دارد. قُمرود از کنار این شهر می‌گذرد. اقلیم آن معتدلِ مایل به گرم و خشک و جمعیت آن بالغ بر ۹۵۹,۱۱۶ نفر است (۱۳۸۵). شهرت قم از دورۀ بعد از اسلام شروع می‌شود، ولی سابقۀ شهر مزبور به روزگار پیش از اسلام نیز می‌رسد. در ۲۳ق، اعراب مسلمان به فرماندهی ابوموسی اشعری این شهر را تصرف کردند. ساکنان این شهر در زمان مأمون، خلیفۀ عباسی، از دادن خراج امتناع ورزیدند که علی بن هشام، سردار مأمون، آنان را سرکوب و باروی آن شهر را ویران کرد و غرامت بسیاری نیز از آنان گرفت. این عمل در زمان معتز، خلیفۀ عباسی، نیز تکرار شد و مردم آن، به‌سختی، گوشمالی شدند و شمار زیادی از آنان به‌قتل رسیدند. حضرت فاطمۀ معصومه (س)، دختر امام موسی کاظم (ع)، در ۲۰۱ق، سر راه خود به مشهد، در این شهر درگذشت و در همان محل مدفون شد و بدین‌سان شهر قم از شهرهای زیارتی و مقدس شیعیان شد. در فتنۀ مغول و امیرتیمور، به‌سختی، آسیب دید و شمار زیادی از ساکنان آن به‌قتل رسیدند. در زمان صفویه رو‌ به آبادانی نهاد و بر حرمت و قداست آن افزوده شد. چندتن از شاهان صفوی مانند شاه صفی، شاه عباس دوم، شاه سلیمان، شاه سلطان حسین، و به روایتی شاه‌عباس صفوی اول در آن‌جا مدفون شدند. این شهر در فتنۀ افغان آسیب دید و دوباره ویران شد؛ ولی در عهد قاجاریه مجدداً رونق گرفت و فتحعلی‌شاه قاجار در آن‌‌جا مدفون شد. قم از حوزه‌های علمی عالم تشیع است و مدارس مذهبی فراوان دارد. علاوه بر آن از مراکز مهم مواصلاتی کشور است و از پُررفت‌وآمدترین شهرهای ایران محسوب می‌شود. تبدیل قم به استان مستقل بر روند توسعه و رونق آن کمک شایانی کرده است.