لغت نامه دهخدا
لغت‌نامۀ دهخدا
بزرگ‌ترین واژه‌نامۀ دایرةالمعارف‌گونه به زبان فارسی، حاوی ۲۰۰هزار واژۀ اصلی و تقریباً ۶۰۰هزار ترکیب و نزدیک به ۸۰هزار اعلام تاریخی و جغرافیایی، و ۴۰۰ تا ۵۰۰هزار شاهد منظوم و منثور برای معنی واژه‌ها و ترکیب‌ها. پایۀ کار لغت‌نامه را علی‌اکبر دهخدا، در دوران جنگ جهانی اول، هنگامی که در چهارمحال و بختیاری مخفی شده بود، گذاشت و در تهران به‌انجام رسید. مواد اولیۀ آن حدود ۳میلیون «فیش» بود که دهخدا با مراجعه به متون ادبی و علمی فارسی و عربی تهیه کرد. در تألیف لغت‌نامه ۱۳۹تن از ادبا و دانشمندان کشور با دهخدا همکاری کردند. لغت‌نامه را دهخدا در نامه‌ای خطاب به مجلس شورای ملی به ملت ایران تقدیم کرد و حق‌الزحمه‌ای نیز دریافت نکرد. در ۱۳۱۳ش وزارت فرهنگ قراردادی برای طبع این کتاب با دهخدا منعقد ساخت ولی چاپ کتاب با تأخیر چندساله آغاز شد. پس از طبع ۵۰۰ صفحۀ آن جنگ جهانی دوم آغاز گردید و تألیف و طبع کتاب متوقف شد. در ۲۵ دی ۱۳۲۴ مجلس شورای ملی با تصویب پیشنهاد تنی‌چند از نمایندگان هزینۀ چاپ لغت‌نامه را پذیرفت و کار بار دیگر آغاز شد. در ۱۳۳۴ش مجلس شورای ملی ادارۀ لغت‌نامه را از خانۀ دهخدا به مجلس منتقل ساخت و دهخدا کتباً دکتر محمد معین را به ریاست آن اداره معرفی کرد و او را وصی خود در ادامۀ کار لغت‌نامه تعیین کرد. در دوران بیماری و اغمای پنج‌سالۀ دکتر معین کار تألیف و نشر لغت‌نامه زیر نظر دکتر جعفر شهیدی ادامه یافت، هرچند که به احترام، نام دکتر محمد معین در صفحۀ عنوان قید می‌شد. پس از فوت محمد معین سرپرستی سازمان به جعفر شهیدی سپرده شد. با انتشار آخرین جزء در ۱۳۵۹ش کل دورۀ لغت‌نامه در ۲۲۳ دفتر منتشر شد. کتاب دارای یک مقدمه و یک تکملۀ مقدمه است که هیچ‌یک به خامۀ دهخدا نیست. مقدمه مشتمل است بر تعدادی مقالات لغوی و دستوری به قلم گروهی از دانشمندان و همکاران دهخدا با شرح‌حالی از او که شش سال بعد از درگذشتش تنظیم شده است. اما تکملۀ مقدمه را در ۱۳۵۹ دکتر دبیرسیاقی به رشتۀ تحریر درآورده است که در حقیقت تاریخچه و سرگذشت لغت‌نامه است و حوادثی که در شصت و چند سال بر کتاب و مؤلف و همکاران او گذشته است. چاپ دوم لغت‌نامه در ۱۵ جلد و ۱ جلد مقدمه، در ۱۳۷۷، زیر نظر دانشگاه تهران منتشر شد. فرهنگی متوسط (بدون شاهد و اعلام) نیز از آن استخراج شده که در ۲ جلد در ۱۳۸۶ انتشار یافت. در ۱۳۸۱ش نیز به‌صورت لوح فشرده به بازار عرضه شد.