مجاهد بن جبر مکی (۲۱ـ۱۰۴ق)
مُجاهد بن جَبْر مَکّی (۲۱ـ۱۰۴ق)
(مکنی به ابی الحجاج) قاری و مفسر تابعی. نزد کسانی چون ابوسعید خُدری، ابن عباس و جابر بن عبدالله درس خواند. قرائت را از ابن عباس و عبدالله بن ابی‌لیلی فراگرفت و بر علی بن ابی‌طالب (ع) و اُبَیّ بن کعب عرضه کرد. شافعی و بخاری نیز به تفسیر او اعتماد داشته و آرای بسیار از او نقل کرده‌اند. گویا از نخستین کسانی بود که تا حدودی اجتهاد و نظر خود را در تفسیر آیات قرآن کریم وارد کرد؛ اما کسانی که برای تفسیر عقلی، اعتباری قایل نبودند او را نکوهش کردند. کتابی با نام تفسیر مجاهد اثر ابوالحجاج مجاهد (۲۱ـ۱۰۴/۱۰۵)، فرزند مجاهد بن جبر، یا جبیر مکی، از مفسران تابعی، بر مبنای نسخۀ خطی‌ای کهن که در دارالکتب المصریه نگهداری می‌شده با مقدمه و تحقیق عبدالرحمان طاهر سورتی و با هزینۀ شیخ خلیفه بن حمد آل ثانی، امیر قطر، در ۲ جلد به‌چاپ رسیده است. محقق اختلافات متن تفسیر و اضافاتی را که در تفسیر طبری آمده را نیز در پاورقی ضبط کرده است.