فخر داعی گیلانی، محمدتقی (گیلان ۱۲۶۰ـ تهران ۱۳۴۳ش)

فَخرِ داعی گیلانی، محمدتقی (گیلان ۱۲۶۰ـ تهران ۱۳۴۳ش)

(ملقب به فخرالمحققین) مترجم، ادیب و عالم دینی ایرانی. در جوانی به تهران رفت و به تحصیل علوم دینی، حکمت و فلسفه پرداخت. سپس برای ادامۀ تحصیل به نجف رفت و اجازۀ اجتهاد گرفت. در جنبش مشروطه‌خواهی ایران شرکت کرد و به‌فرمان آخوند خراسانی مأمور رسیدگی به‌کارهای مسلمانان بمبئی و ارشاد آنان شد. ۱۵ سال در هندوستان بود و پس از پایان جنگ جهانی اول به ایران بازگشت و در سمت‌های گوناگونی، چون رئیس ادارۀ معارف خوزستان، خدمت کرد. به زبان‌های انگلیسی، اردو، فرانسوی و عربی تسلط داشت و بیشتر ترجمه‌های او به فارسی، از انگلیسی و اردوست. از آثارش: ترجمۀ تاریخ ایران از سر پرسی سایکس (چاپ سوم، تهران، ۱۳۴۳ش)؛ ترجمۀ تمدن اسلام و عرب از گوستاو لوبون (چاپ پنجم، تهران، ۱۳۴۷ش)؛ ترجمۀ سوانح مولوی از شبلی نعمانی (چاپ دوم، تهران، ۱۳۶۳ش)؛ ترجمۀ کتابخانۀ اسکندریه از هم‌او (تهران، ۱۳۱۵ش)؛ ترجمۀ شعرالعجم / تاریخ شعرا و ادبیات ایران از هم‌او (چاپ دوم، پنج جلد، تهران ۱۳۶۳ش)؛ ترجمۀ تاریخ هندوستان از دولافور (تهران، ۱۳۱۶ش)؛ ترجمۀ رابینسون کروزوئه از دانیل دوفو (تهران، ۱۳۱۷ش).