محمد عثمانی اول (۷۸۱/۷۹۱ـ۸۲۴ق)
محمد عثمانی اول (۷۸۱/۷۹۱ـ۸۲۴ق)
| محمد عثمانی اول | |
|---|---|
| زادروز |
۷۸۱/۷۹۱ق |
| درگذشت | ۸۲۴ق |
| محل زندگی | عثمانی |
| ملیت | ترک |
| شغل و تخصص اصلی | فرمانروا |
| لقب | محمد چلبی |
| گروه مقاله | تاریخ جهان |
| خویشاوندان سرشناس | بایزید یکم (پدر) |
(معروف به محمد چلبی) پنجمین سلطان عثمانی (۸۱۶ـ۸۲۴ق/۱۴۱۳ـ۱۴۲۱)، جوان‌ترین فرزند بایزید یکم. پس از درگذشت پدر (۸۰۵ق) میان پسرانش سلیمان، عیسی، موسی و محمد بر سر جانشینی اختلاف افتاد. محمد در آماسیه، عیسی در بورسه (بورسا) و سلیمان در ادرنه حکومت را به‌دست گرفتند. در این کشمکش‌ها محمد به‌کمک حکام قرامان اوغلو و ذوالقدر بورسه را از چنگ عیسی درآورد. عیسی به شرق گریخت و دیگر از او خبری نشد. موسی به تحریک محمد به روملی رفت و ادرنه را گرفت و سلیمان را کشت (۸۱۴ق). رقابت محمد و موسی بر سر تاج و تخت سرانجام با نبرد آن دو، و کشته‌شدن موسی، به نفع محمد خاتمه یافت و او یازده سال پس از مرگ پدر به سلطنت رسید. محمد در آغاز با یکپارچه‌‌کردن متصرفات پدر، مصالحه با کشورهای مسیحی بالکان و همچنین دولت‌های ونیز و جنوا، برکناری قاپی قولاری‌ها، اصلاحات درون حکومتی و کارهای فرهنگی و رشته جنگ‌هایی در سراسر آناتولی، ضمن تحکیم قدرت خود، برای احیای امپراتوری عثمانی کوشید. در ۸۱۷ق ازمیر را تصرف کرد و با دو یورش به قرامان‌ها (۸۱۷ و ۸۱۸ق) بسیاری از مناطق از‌دست‌رفته را پس گرفت. به سال ۸۱۸ق نیروی دریایی ونیز را در گالیپولی شکست داد و پس از آن مناطقی از بوسنی، مجارستان و ناحیۀ قسطمونی را ضمیمۀ خاک عثمانی کرد. شورش‌های شیخ بدرالدین سماونه و مصطفی چلبی ـ دوزم مصطفی یا مصطفی کذاب که خود را پسر بایزید یکم می‌دانست و مدعی سلطنت بود ـ را به‌کمک وزیراعظم، بایزید پاشا و پسرش مراد فرونشاند (۸۲۳ق) و سراسر سواحل غربی آناتولی را تسخیر کرد. او پادشاهی میانه‌رو و بااراده بود. در دورۀ او ادرنه برای نخستین بار پایتخت ثابت عثمانیان شد. یشیل جامع (مسجد سبز) در بورسه و اولوجامع در ادرنه از بناهای دورۀ اوست. آثاری به نام او تألیف و ترجمه شده است.