محمد عثمانی ششم (استانبول ۱۲۷۷ـ مکه ۱۳۴۴ق)
محمّد عثمانی ششم (استانبول ۱۲۷۷ـ مکه ۱۳۴۴ق)
| محمد عثمانی ششم | |
|---|---|
| زادروز |
استانبول ۱۲۷۷ق |
| درگذشت | مکه ۱۳۴۴ق |
| محل زندگی | عثمانی |
| ملیت | ترک |
| شغل و تخصص اصلی | فرمانروا |
| گروه مقاله | تاریخ جهان |
| خویشاوندان سرشناس | عبدالمجید عثمانی اول (پدر) |
(ملقب به وحیدالدّین) سی‌وششمین سلطان عثمانی (حک: ۱۳۳۶ـ۱۳۴۱ق/۱۹۱۸ـ۱۹۲۲)، پسر عبدالمجید عثمانی اول بود و پس از مرگ برادرش، محمد پنجم، به سلطنت رسید. او نیز مانند برادر خود بازیچۀ دست کمیتۀ اتحاد و ترقی بود. در ۱۳۳۷ق با متفقین اروپایی پیمان متارکۀ جنگ امضا کرد که درپی آن، پایتخت امپراتوری عثمانی به اشغال متفقین درآمد. این رویداد واکنش شدید ملی‌گرایان را برانگیخت. سلطان محمد با پایان‌یافتن جنگ جهانی اول، در ۱۳۳۸ق، با متفقین در شهر سورِ فرانسه پیمان‌نامۀ صلحی (← پیمان سِوْر) منعقد کرد که براساس آن قلمرو عثمانی تجزیه و به آناتولی محدود شد. متفقین اقتصاد کشور را در دست گرفتند و مرکز قدرت حکومت در استانبول شد. در واقع، تجزیۀ قلمرو عثمانی بدین‌گونه بود که عراق و فلسطین به قیمومت انگلستان و سوریه به قیمومت فرانسه درآمد، دست عثمانی از حجاز کوتاه شد، ارمنستان جمهوری جداگانه‌ای تشکیل داد، بخش‌هایی از شمال عثمانی و برخی جزایر دریای اِژه به چند کشور اروپایی واگذار شد و اِزْمیر بهدست نیروهای یونانی افتاد. ملیون درپی مخالفت با پیمان سور، در ۱۳۴۰ق به رهبری مصطفی کمال پاشا (آتاتورک) و معاونت عصمت پاشا با شکست نیروهای یونانی وارد ازمیر شدند و بدون مشارکت سلطان محمد با یونان و متفقین پیمان متارکۀ جنگ بستند. سپس مجلس ملی این دولت، سلطنت عثمانی را از تاریخ ۱۳۳۸ق (اشغال استانبول بهدست متفقین) ملغا اعلام کرد. در ادامۀ این رویدادها کابینۀ توفیق پاشا استعفا کرد و سلطان محمد در مقام خلیفه در استانبول ماند و در آخرین سلامِ رسمی حضور یافت (۱۳۴۱ق). مجلس کبیر ملی تصمیم گرفت سلطان محمد را به اتهام خیانت محاکمه کند، اما پیش از آن، سلطان محمد با یک کشتی انگلیسی به جزیرۀ مالت گریخت. مجلس ملی یک روز پس از فرار سلطان محمد او را از خلافت برکنار کرد. سلطان محمد از مالت به دعوت ملک‌حسین به مکه رفت و در آن‌جا با انتشار اعلامیه‌ای جدایی سلطنت را از خلافت مخالف شریعت اسلام خواند. وی سپس به ایتالیا رفت و در ۱۳۴۴ق در همان‌جا درگذشت. پیکرش را به شام منتقل کردند و در مسجد سلطان سلیم، و به روایتی در مسجد صلاح‌الدین ایوبی، به‌خاک سپردند. وی تنها سلطان عثمانی است که در خارج از مرزهای ترکیه مدفون است.