مسجد جامع (اصفهان)
| مسجد جامع(اصفهان) | |
|---|---|
| نام | مسجد جامع(اصفهان) |
| کشور | پرونده:Flag of Iran.svg ایران |
| موقعیت | اصفهان |
| کاربری | مسجد |
مسجد جامع (اصفهان)
این مسجد در دوره‌های مختلف پس از اسلام شکل گرفته، و امروزه همچون دایرة‌المعارف مجسّمی از هنر و معماری اسلامی ایران است. تاریخ ساخت اولین بنای آن را از ۱۴۳ تا ۱۵۲ق تخمین زده‌اند. مسجد اولیه را در قرن ۳ق خراب کردند و مسجد جدیدی با اصلاح محور قبله، برجای آن ساختند. براساس کاوش‌ها و بررسی‌های اوژنیو گالدیِری[۱]، طرح مسجد دوم و بسیاری از اجزاء آن، مبنای شکل‌‌گیری و توسعۀ مسجد در طی دوازده قرن بوده است. طرح مسجد جامع اصفهان بر الگوی مسجد شبستانی مبتنی بود: صحنی در وسط و شبستان‌هایی ستون‌دار در پیرامون آن. در دورۀ آل بویه، یک ردیف ستون در گرداگرد صحن افزوده شد، اما الگوی شبستانی مسجد تغییر نکرد. در دورۀ سلجوقی، این الگو طی چند مرحله تغییر کرد، و الگویی جدید در طرح مساجد ایران به‌وجود آمد. نخست نظام‌الملک، وزیر ملکشاه سلجوقی، در میانۀ شبستان جبهۀ جنوبی، گنبدخانه‌ای بنا کرد. سپس تاج‌الملک، وزیر تَرْکان خاتون، زوجۀ ملکشاه، گنبدخانۀ دیگری در شمال مسجد ساخت. کتیبۀ گنبدخانه مورخ ۴۸۱ق، قدیمی‌ترین کتیبۀ تاریخ‌دار مسجد در ایران است. پس از آن، ایوانی در جلو گنبد نظام‌الملک بنا کردند، سپس با احداث سه ایوان دیگر در میانۀ شبستان‌های جبهه‌های دیگر، بنا به مسجدی چهارایوانی تبدیل شد. در دورۀ ایلخانی، نماهای اطراف صحن مسجد را دوطبقه کردند. نمای فعلی آن را به زمان اوزون حسن آقْ‌قُویونْلو نسبت داده‌اند. قسمت‌های مختلف بنای مسجد و تزیینات آن از ۱۳۴۹ تا ۱۳۵۷ش مرمت و بررسی شده است. در ۱۳۶۳ش، مسجد جامع اصفهان در حملۀ هوایی هواپیماهای عراقی آسیب دید، که به‌دست کارشناسان سازمان میراث فرهنگی مرمت شد.
- ↑ Eugenio Galdieri