مسجد ـ مدرسه سید
مسجد ـ مدرسۀ سیّد (اصفهان)
این بنا، که ترکیبی خاص از مسجد و مدرسه است، از آثار دورۀ قاجار بهشمار میرود. براساس کتیبههای بنا، ساخت و تزیینات آن ۱۳۰ سال بهطول انجامید. بنابر منابع موجود، زمین مسجد در دورۀ شاه سلطانحسین صفوی خریداری شد، اما بهسبب حملۀ افغانها، احداث آن مقدور نگردید، تا آنکه در زمان فتحعلیشاه قاجار، حاج سیّد محمد باقر شفتی به این کار اقدام کرد. پس از وفات او، تزیینات مسجد را فرزندش حاج اسدالله، و سپس نوهاش حاج سیّد محمد باقر ثانی بهانجام رساندند. این بنا مسجدی چهار ایوانی و گنبددار است. دو ایوان شمالی و جنوبیِ مسجد از دو ایوان دیگر بلندترند، و محور قبله را شاخص کردهاند. گنبدخانۀ مسجد در پشت ایوان جنوبی، و دو شبستان با ستونهای سنگی در طرفین این ایوان واقع شده است. شبستانهای دیگری با ستونهای آجری در دو جبهۀ شرقی و غربی صحن مسجد قرار دارند. در طبقۀ فوقانی این شبستانها، مهتابیهایی با حجراتی در پشت آنها ایجاد شده، و فضایی خصوصی برای طلاب ساکن این حجرات فراهم آمده است. در جبهۀ شمالی مسجد، دستگاه ورودی شامل جلوخان، سردر، هشتی، و دهلیزهای ورودی قرار دارد. مقبرۀ بانی بنا نیز در فضای گنبدداری در شرق این جبهه واقع است. در نماهای صحن مسجد، دو ایوان شمالی و جنوبی مزینبه کاشیکاریاند. در دیگر قسمتهای نما، پشتبغلها، و داخل قابسازیها، سردرها، سطح زیر گنبد، و زیر طاق هشتیِ ورودی، پوشیدهاز کاشیاند.