مصدر

مَصْدَر

در اصطلاح دستور زبان، کلمه‌ای که مفهوم وقوع کار و تحقّق فعل را بدون در نظر گرفتن زمان و شخص دربر‌داشته و از بن ماضی همراه با پسوندِ مصدری «ـَ ن» ساخته‌ شده باشد. مثلِ «رفتن»، «گفتن»، «دیدن»، «آمدن». مصدرها از نظر ساختمان به ساده، مرکب، پیشوندی، مرخّم، جعلی تقسیم می‌شوند: ۱. مصدر ساده آن است که از بن ماضی فعل ساده تشکیل شده باشد: دیدن، گفتن؛ ۲. مصدر مرکب مصدری است که از بن ماضی فعل مرکب ساخته‌ شده باشد: زمین‌خوردن، نگاه‌کردن؛ ۳. مصدر پیشوندی مصدری است که از بن فعل پیشوندی شکل گرفته باشد: دررفتن، سرآمدن؛ ۴. هرگاه پسوند مصدری از انتهای مصدر حذف شود، اما در جمله مفهوم مصدر را حفظ کند، مصدر مرخّم (مصدر بریده) نامیده می‌شود. مثلِ: «دید» به‌معنی «دیدن»، «گشت» به‌معنی «گشتن»، «گفت» به‌معنی «گفتن». ۵. مصدر جعلی آن است که در ساخت‌ آن، به‌جای بنِ ماضی، از اسم فارسی یا مصدر عربی همراه با پسوند «یدَن» استفاده شود: طلبیدن، جنگیدن، هراسیدن، فهمیدن، بلعیدن.