مظفرالدین شاه قاجار
مظفّر‌الدّین‌شاه قاجار (۱۲۶۹ـ۱۳۲۴ق) Muzaffaroddin-Shah Qajar
| مظفر الدین شاه قاجار | |
|---|---|
| زادروز |
۱۲۶۹ق |
| درگذشت | ۱۳۲۴ق |
| ملیت | ایرانی |
| شغل و تخصص اصلی | فرمانروا |
| گروه مقاله | تاریخ ایران |
| خویشاوندان سرشناس | ناصرالدین شاه (پدر) |
پنجمین پادشاه (۱۳۱۳ـ۱۳۲۴ق) قاجار. فرزند ناصرالدین‌شاه قاجار بود و از ۸سالگی به ولیعهدی منصوب شد و مدت ۳۶ سال ولیعهد ایران و حاکم آذربایجان بود و در ۴۴سالگی به سلطنت رسید. در ابتدا، امین‌السلطان را از صدارت برکنار کرد و امین‌الدوله را به صدارت برگزید، اما پس از مدتی، بار دیگر امین‌السلطان را، که طرفدار روس بود، انتخاب کرد تا بتواند با گرفتن وام از روسیه، به اروپا سفر کند. او سه سفر به اروپا رفت که هزینه‌‌های سنگینی برای کشور داشت و با گرفتن مالیات بیشتر از مردم و وام از بیگانان، در ازای امتیازاتی که به آن‌ها داد این هزینه‌ها را تأمین می‌کرد. امتیازاتی مانند عواید گمرکات شمال (۱۳۱۸ق/۱۹۰۰م)، و امتیاز ساخت راه شمال به روسیه (۱۳۲۰ق/۱۹۰۲م) و امتیاز نفت جنوب به دارسی انگلیسی (۱۳۱۹ق/۱۹۰۱م). این قروض و ولخرجی‌ها و نیز فقر و ناامنی اعتراض شدید مردم و درنتیجه برکناری امین‌السلطان را از مقام صدارت موجب شد و به جای وی عین‌الدوله به صدارت رسید. او نیز نه تنها گرهی از مشکلات نگشود، بلکه با استبداد رأی خود و تهدید و ارعاب و زورگویی، موجب نارضایی عمومی گردید که به وقوع انقلاب مشروطیت منجر شد که طی آن ملت خواستار برکناری عین‌الدوله و ایجاد عدالتخانه شد. شاه سرانجام براثر نارضایی و قیام عمومی، عین‌الدوله را برکنار کرد و میرزا نصرالله‌خان مشیرالدوله را بر سر کار آورد و با صدور فرمان مشروطیت، رسماً دستور ایجاد مجلس شورای اسلامی (و سپس ملی) را که نماد نظام مشروطیت بود، صادر کرد و اندکی بعد درگذشت. مظفرالدین شاه، مردی بیمار، مهربان و ساده‌لوح بود، از این‌رو درباریان، به‌ویژه صدراعظم‌ها، نفوذ بسیاری در وی داشتند.