مفاتیح العلوم
مَفاتیحُ‌الْعُلوم
نوشتۀ ابوعبدالله محمد خوارزمی، دانشنامه‌ای به عربی در شرح علوم و اصطلاحات آن. این کتاب میان سال‌های ۳۶۷ تا ۳۷۱ق برای ابوالحسین عبدالله عتبی ( ـ۳۷۲ق)، وزیر نوح‌سامانی، تألیف شده است. کتاب دو مقاله، پانزده باب و ۹۳ فصل دارد. مقالۀ اول در علوم نقلی و مقالۀ دوم در علوم عقلی، ازجمله فلسفه، منطق، طب، هندسه، نجوم، موسیقی. ساختار آن مانند کتب قاموس (لغت) است. در این اثر، اصطلاحات فنی و اسامی نامتداول شرح شده است. این دانشنامه از آثار مهم ایرانیان در تألیف کتاب‌های چنددانشی است و برای شناخت اصطلاحات دیوانی ایرانیان در دورۀ سامانی، و حتی پیش از اسلام، اهمیت فراوان دارد. مفاتیح‌العلوم به همت فان فلوتن در لیدن (۱۸۹۵) و ترجمۀ آن به قلم حسین خدیوجم در تهران به‌چاپ رسیده است (۱۳۴۷ش).