مفارق

مُفارِق

(در لغت به‌معنی گسسته و جداشونده) در اصطلاح فلسفه و کلام، امر غیرمادی. از آن‌جا که در اندیشۀ فلسفی موجودات غیرمادی به‌حسب عوالم وجودی بر گونه‌های مختلفی هستند، موجودات مفارق نیز به‌حسب هریک از این عوالم به نامی خوانده می‌شوند که مشهورترین آن‌ها عبارت‌است‌از: مفارقات عقلی، مفارقات قدسی، مفارقات نوری، مفارقات محضه و جزآن. حکمای متعالیه با طرح آموزۀ تشکیک وجود، به‌تبع برخی از عرفا، مفارق محض و حقیقی را خداوند می‌دانند و در همۀ موجودات شائبۀ اعتبار ماهیت و حتی مادّه را جایز می‌شمرند، لذا در نظر اینان مفارقات غیرمحض (ما سوی الله) به حسب تشکیک وجودی، میزان مفارقت‌شان مختلف است تا بدان‌جا که صادر اول از همۀ موجودات مفارق‌تر است.