مقبره سه گنبد
| مقبره سه‌گنبد | |
|---|---|
| نام فارسی | مقبره سه‌گنبد |
| کشور | ایران |
| استان | آذربایجان غربی |
| نام‌های دیگر | برج سه‌گنبد |
| موقعیت | نیم‌کیلومتری جنوب شرقی ارومیه |
| کاربری | مذهبی |
| مشخصات معماری | برجی مدور از سنگ و آجر به قطر 5 و ارتفاع 13 متر |
| زمان ساخت | دوره‌ی سلجوقیان |
مقبره‌ی سه‌گنبد
(یا: برج سه‌گنبد) برجی استوانه‌ای شکل و آجری از دورۀ سلجوقی در نیم‌کیلومتری جنوب شرقی ارومیه. در وجه تسمیه‌اش نوشته‌اند که شاید گنبد کوچک‌تری بر فراز پوش خارجی گنبد وجود داشته و به همین دلیل به سه‌گنبد شهرت یافته است. بعضی آورده‌اند که دو بنای دیگر در این منطقه وجود داشته (در چهریق و سلماس) که همراه با این بنا به سه گنبد معروف بوده‌اند. شخصیت مدفون در بنا شناخته شده نیست. بعضی او را یکی از سرداران دوره‌ی سلجوقی دانسته‌اند. به نظر بعضی از باستان‌شناسان، این بنا از آتشکده‌های زردشتیان بوده که پس از حمله‌ی اعراب ویران و بعدها بازسازی شده است.
ویژگی‌های معماری
بنا، برجی مدور از سنگ و آجر (به قطر 5 و ارتفاع 13 متر) است که فضای داخلی آن قاعده‌ی مربع دارد. همچنین، سردابی با سقف قوسی‌شکل دارد. نمای آن ساده است و تنها سردر آن تزئینات زیبایی شامل کتیبه‌ها، مقرنس‌ها و گره‌کاری‌هایی از سنگ دارد که درون قاب‌های مستطیل کار شده‌اند. قسمت‌های پایینی برج تا ارتفاع حدود 6.3 متری با سنگ‌های تراش‌خورده‌ی خاکستری پوشیده شده، اما بالاتر از آن، تمامی از آجرهای چهارگوش ساخته شده است. سردر ورودی تزیینات پرکار گره‌سازی، مقرنس و سه کتیبه به خط کوفی دارد که بر انتهای آن تاریخ محرم 580ق درج شده است. این تزیینات همه از قطعات سنگ تراش‌خورده ساخته شده‌اند.
آندره_گدار در این باره می‌نویسد: "با آن که در زمان احداث بنا استفاده از تزیین کاشی رایج بوده، در این بنا اثری از تزیین رنگی دیده نمی‌شود." برج زیرزمینی سردابی با سقف قوسی‌شکل دارد که مدخل آن از زیر درگاه، ورودی اصلی بناست. اطراف این برج قبرهای تاریخی زیادی بوده که اکنون از بین رفته‌اند.
مقبره‌ی سه‌گنبد در جنوب شرقی ارومیه، خیابان استاد برزگر قرار دارد. بنا در تاریخ 15 آذر 1314 به عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت شده است.
منابع