ملا نصرالدین
مُلّا نصرالدین
هفته‌نامۀ فکاهی، سیاسی، اجتماعی، ادبی، انتقادی، به زبان ترکی، چاپ تفلیس (گرجستان). نخستین شماره، به مدیرمسئولی جلیل محمدقلی‌زادۀ نخجوانی، معروف به میرزا جلیل، در ۱۳۳۸ق/۱۷ فروردین ۱۲۸۵ش، به همت روشنفکران مسلمان قفقازی منتشر شد. برای اولین‌بار کاریکاتور مطبوعاتی به مفهوم نقد طنزآمیز مناسبات سیاسی و اجتماعی در این هفته‌نامه چاپ شد. انتشار ملانصرالدین، با کاریکاتورها و مقاله‌ها و اشعار طنزآمیز و عامه‌پسند، با استقبال مردم و به‌ویژه نشریۀ آذربایجان تبریز روبه‌رو شد. اوسکا ایوانویچ شمرلینگ معروف به شیلینگ و روتر، دو آلمانی‌تبار بزرگ‌شدۀ روسیه، از کاریکاتوریست‌های ملانصرالدین به‌شمار می‌رفتند. عظیم عظیم‌زاده، نقاش تبریزی، و از شاگردان روتر به همراهی آن دو توانستند در آستانۀ انقلاب مشروطه طنز تصویری را به مثابۀ ابزاری مهم در جهت بیداری مردم در ملانصرالدین به‌کار بگیرند. یکی از کاریکاتورهای معروف آن کاریکاتور محمدعلی‌شاه قاجار بود. ملانصرالدین هفت سال منتشر شد.