ممسنی، شهرستان
| ممسنی، شهرستان | |
|---|---|
| استان | فارس |
| بخش | مرکزی، رستم، دشمن زیاری، و ماهور میلانی |
| جمعیت | ۱۶۶,۳۰۸ نفر (۱۳۸۵ش) |
| موقعیت | شرق و جنوب استان کهگیلویه و بویراحمد (شهرستان‌های گچساران و بویراحمد)، غرب شهرستان سپیدان، و شمال شهرستان‌های شیراز، کازرون و استان بوشهر (شهرستان‌های دشتستان و گناوه) |
| نوع اقلیم | در نواحی مرکزی و جنوبی معتدلِ مایل به گرم تا گرم - در ارتفاعات شمالی معتدل تا معتدل مایل به سرد، |
| برخی بناهای مهم | قلعۀ سفید، سراب بهرام، برج نورآباد، و دخمۀ سنگی داوود |
| شهر ها و آبادی های مهم | مصیری، دولت‌آباد، بابامنیر، آهنگری، فهلیان بالا، مورکی، ده‌نوی مقیمی، کوپن بالا، گچگران، و مشایخ |
مَمَسَنی، شهرستان
(نام سابق: شولستان) غربی‌ترین شهرستان در استان فارس، مشتمل بر بخش مرکزی و بخش‌های رستم، دشمن زیاری، و ماهور میلانی، با مرکزیت اداری شهر نورآباد. از غرب و شمال به استان کهگیلویه و بویراحمد (شهرستان‌های گچساران و بویراحمد)، از شرق به شهرستان سپیدان، و از جنوب به شهرستان‌های شیراز، کازرون و استان بوشهر (شهرستان‌های دشتستان و گناوه) محدود است. سرزمینی کوهستانی و کوه‌های شمالی آن پوشیده از جنگل است. کوه‌های مرتفعی نیز همچون ساورز (۳,۱۸۹ متر)، البرز و رونگ در همین بخش واقع‌اند که ارتفاع آن‌ها بالاتر از ۲,۸۰۰ متر است. نواحی جنوبی آن، با ارتفاع کمتر، اقلیم گرمسیری دارند و رودخانۀ فهلیان یا زهره و ریزابه‌های متعددش آن را مشروب می‌کنند. اقلیم این شهرستان در نواحی مرکزی و جنوبی معتدلِ مایل به گرم تا گرم و در ارتفاعات شمالی معتدل تا معتدل مایل به سرد، از نظر بارندگی جزو نواحی نیمه‌خشک، و جمعیت آن ۱۶۶,۳۰۸ نفر است (۱۳۸۵). مهم‌ترین آبادی‌های آن عبارت‌اند از مصیری، دولت‌آباد، بابامنیر، آهنگری، فهلیان بالا، مورکی، ده‌نوی مقیمی، کوپن بالا، گچگران، و مشایخ. راه کازرون به یاسوج و راه شیراز به یاسوج و دوگنبدان و نیز راه یاسوج به بندر بوشهر از راه‌های اصلی آن است و همراه با راه‌های فرعی و روستایی شبکۀ راه‌های زمینی این شهرستان را تشکیل می‌دهند. شولستان نام پیشین ممسنی بوده است و مرکز آن را نوبندجان می‌نامیدند و پس از خرابی نوبندجان، فهلیان با مرکزیت اداری آن تعیین شد و سپس نورآباد جای آن را گرفت. در آغاز قرن ۱۲ق، طوایف لر ممسنی سرزمین مزبور را اشغال و نام شولستان را منسوخ کردند و آن را ممسنی خواندند. قلعۀ سفید، سراب بهرام، برج نورآباد، و دخمۀ سنگی داوود از جمله آثار تاریخی دورۀ ماد است.