منطقه مغاکی

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

منطقۀ مُغاکی (abyssal zone)

منطقه مُغاکي

ناحیۀ تاریکِ اقیانوسی با عمق ۲هزار تا ۶هزار متر و دمای ۴ درجۀ سانتی‌گراد. سه‌چهارم مساحت بستر عمیق اقیانوس منطقۀ مغاکی است و این ناحیه بیش از نیمی از سطح زمین را در بر می‌گیرد، بنابراین شایع‌ترین محیط‌زیست زمین بوده است؛ با این همه، اطلاعات ما راجع به آن بسیار ناچیز است. فقط با پیشرفت‌های اخیر در ساخت زیردریایی‌های ژرف‌پیما دانش ما از این محیط شگفت‌آور روبه فزونی نهاده است. ثبات وضعیت از ویژگی‌های ناحیۀ عمیق دریا است: سرد، تاریک، دست‌خوش فشاری باورنکردنی (بیش از 1000 اتمسفر) و، به علت گردش توده‌وار آب در امتداد جریان‌های موجود در عمق دریا، هیچ‌گونه کمبود اکسیژنی در آن‌جا وجود ندارد. این ناحیه عمر بسیار زیادی هم دارد و موانع پراکنش آن اندک شمارند. در این تاریکی گسترده، یافتن غذا و جفت برای جانوران دشوار است. برای کمک به فایق آمدن بر این، مشکلات سیگنال‌های شیمیایی تأثیر بسیار مهمی دارد، و بسیاری از برخی ‌از ماهی‌ها و سخت‌پوستانی که در این ناحیه زندگی می‌کنند کورند یا منابع نوری مخصوص به خود دارند. ماهیان آب‌های عمیق (ژرفنا) از اندام‌های زیست‌تابی برخوردارند که شامل تولیدکننده‌های نورساز هم‌زیست‌اند. ماهی‌گیر ماهی از این هم تکامل یافته‌تر است؛ همین که جنس نر (کوچک‌تر) یک ماده‌ را می‌یابد خود را برای دائم به آن می‌چسباند، و حتی در میزان خون آن هم شریک می‌شود. یکی دیگر از پیامدهای تاریکی عبارت است از فقدان موجودات زنده فتوسنتزی (به قدری از سطحِ آب فاصله دارد که امکان فتوسنتز در آن وجود ندارد)؛ بنابراین، اجتماعات زیستی به مواد غذایی و انرژی ای وابسته‌اند که از جانوران مرده‌ای تأمین می‌شود که از سطح به کف اقیانوس فرومی‌روند. ابعاد گستردۀ این موجودات از نهنگ تا پلانکتون ذره‌بینی را در بر می‌گیرد. ذرات کوچک‌تر غالباً گرد هم می‌آیند، با لعاب، مواد غذایی، باکتر‌ی‌ها و تک‌یاختگان ترکیب می‌شوند، تا دانه‌های «برف‌دریایی» را تشکیل دهند. قسمت اعظم این مادۀ آلی دریایی خورده می‌شود، یا در طی مسیرش به کف دریا، قسمت اعظم نیتروژن‌اش از دست می‌رود، از این رو وقتی به آن‌جا می‌رسد چندان مغذی نیست. یکی از علت‌های اندک بودن زیست‌توده در کف اقیانوس هم همین امر است. یکی از حوزه‌های مهم برای پژوهش‌های آینده عبارت است از نقش باکتری‌ها در تحرک مادۀ غذایی ناحیۀ عمیق دریا. ناحیۀ بالای این منطقه ژرفنای اقیانوسی[۱] و ناحیۀ پایین آن منطقۀ عمیق اقیانوسی[۲] است.



  1. bathyal zone
  2. hadal zone