منطق اکتشاف علمی

منطق اکتشاف علمی (The Logic of Scientific Discovery)

کتابی در فلسفۀ علم، از کارل پوپر، منتشر شده به انگلیسی در ۱۹۵۹. پوپر در این اثر بر آن است که وظیفۀ منطقِ شناخت، ارائۀ تحلیل منطقی روش علوم تجربی است. او برخلاف مکتب اصالت تحققی حلقۀ وین، اصل استقرا را بی‌حاصل و منتج به بی‌انسجامی‌های منطقی می‌داند. سپس ثابت می‌کند که تدوین استقرا براساس منطقِ احتمالات نیز احتمالاً به شکست می‌انجامد. نظریۀ پوپر ضد روان‌شناختی‌نگری است. طبق این نظریه باید در جدایی بین علم و مابعدالطبیعه تجدید نظر کرد. او پس از آن در این کتاب به بررسی وظیفۀ علم پرداخته، که همانا تبیین است و تبیینات باید آزمودنی و پُرمحتوا باشد. پوپر سرانجام این پرسش را پیش می‌کشد که آیا می‌توان پیشرفت شناخت را برحسب حقیقت توصیف کرد؟ اگرچه خود این نگرش را بی‌نتیجه می‌داند، زیرا معتقد است این پیشرفت از حذف پیوستۀ خطا حاصل می‌شود. نکتۀ حائز اهمیت در منطق اکتشاف علمی این است که پوپر قطعیت دانش را، چه براساس تجربه‌گرایی و چه براساس خردگرایی رد کرده است. نظریۀ او در باب این‌که در علوم بایستی قابلیت تکذیب (ابطال‌پذیری) ملاک باشد نه قابلیتِ تصدیق، تأثیری عظیم در ذهن دانشمندان برجای نهاده است. این اثر با همین عنوان به قلم حسین کمالی و با ویرایش عبدالکریم سروش به فارسی منتشر شده است.