مهریه

مَهریه

(یا: مَهر؛ کابین) مالی از قبیل پول، طلا، مِلک و مانند آن‌ها که هنگام عقد نکاح، مرد به زن می‌پردازد یا منتقل می‌کند و یا متعهد می‌شود که بپردازد.‌ مهر در واقع پیشکشی است که مرد در آغاز ازدواج تقدیم همسر خود می‌کند و به این وسیله خواست و ارادت قلبی خود را نسبت به همسر آیندۀ خود آشکار می‌سازد. هر چیزی که در بازار اقتصادی ارزش معاوضه داشته باشد و نیز قابل تملک باشد را می‌توان مهر قرار داد. مهر باید بین طرفین معیّن و معلوم باشد. معلوم‌ بودن مهر به مقدار، جنس و وصف آن است. طبق مقررات قانون مدنی، تعیین مقدار مهر منوط به رضایت طرفین است، لذا زوجین آزادند هر مقداری که بخواهند به‌عنوان مهر قرار دهند که در این‌صورت بدان «مَهرُالْمُسَمّی» گویند. عدم تعیین مهر ضمن عقد نکاح دائم موجب بطلان عقد نیست و در این‌صورت زوجه مستحق «مَهرالمثل» خواهد بود که میزان آن با توجه به شأن و وضعیت زن از حیث سن، سلامتی مزاج، زیبایی، دانش، موقعیت اجتماعی و خانوادگی تعیین می‌شود. ولی عدم ذکر مهر در نکاح منقطع یا موقت، طبق مادۀ ۱۰۹۵ قانون مدنی موجب بطلان آن خواهد بود. زن می‌تواند تا مهر به او داده نشده از تمکین از شوهر امتناع کند، مشروط به آن‌که پرداخت مهریه حال باشد. این امتناع، حق او بر دریافت نفقه را ساقط نمی‌کند. در اصطلاح به این اختیار زن «حق حبس» گفته می‌شود. چنانچه زن قبل از وصول مهریه به اختیار خود به ایفای وظایفی که در قبال شوهر دارد عمل کند، حق حبس او ساقط می‌شود. به مجرد عقدِ نکاح، زن مالک کل مهریه می‌شود و می‌تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید، ولی هرگاه شوهر قبل از نزدیکی زن را طلاق دهد، باید نصف مهریۀ او را پرداخت کند. پس از عقد نکاح مهریه به ذمۀ شوهر مستقر می‌شود؛ بنابراین چنانچه پیش از پرداخت مهریه بمیرد، بایستی مهریه از ماتَرَک او به زوجه تأدیه شود. همچنین، چنانچه زوجه فوت کند، مهریه جزو ماترک اوست و به وُرّاث حین‌الفوت او منتقل و از زوج مطالبه می‌شود. به‌موجب تبصرۀ الحاقی به مادۀ ۱۰۸۲ قانون مدنی مصوبِ ۱۳۷۶ش، چنانچه مهریۀ زوجه پول رایج باشد، متناسب با تغییر شاخص قیمت زمان تأدیه، نسبت به زمان اجرای عقد، که نرخ آن همه‌ساله توسط بانک مرکزی تعیین می‌شود، محاسبه و پرداخت خواهد شد.