موزه عبرت ایران

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

موزۀ عِبْرَتِ ایران

موزه عِبْرَتِ ايران

نام موزه‌ای در تهران، در انتهای خیابان فردوسی نزدیک میدان امام‌خمینی (توپخانۀ سابق). ساختمان این موزه همان ساختمان کمیتۀ مشترک ضد خرابکاری است. در ۱۳۱۱ش رضاشاه پهلوی دستور ساخت آن را به گروهی از مهندسان آلمانی داد و در ۱۳۱۶ به بهره‌برداری رسید. این ساختمان طراحی بسیار پیچیده‌ای دارد و دارای چندین لایۀ حفاظتی است که امکان فرار را غیرممکن می‌کند. از نمای بیرون ساختمانی معمولی و در داخل بسیار مجهّز و پیچیده است. نام آن در دورۀ رضاشاه توقیف‌گاه بود. در سلطنت محمدرضا‌شاه پهلوی، این بنا ادارۀ اطلاعات شهربانی بود. در دهۀ ۱۳۴۰ به‌سبب افزایش گروه‌های مخالف و معتقد به مبارزۀ مسلحانه، این ساختمان برای هماهنگی بین نیروهای شهربانی و ساواک، کمیتۀ مشترک ضد خرابکاری نامیده شد و رسماً از چهارم بهمن ۱۳۵۰ فعالیت جدید خود را آغاز کرد. نخستین رئیس آن سپهبد جعفرقلی صدری، رئیس وقت شهربانی، و دیگر رؤسای آن تیمسار رضا زندی‌پور، سرتیپ ربیعی و آخرین مسئول آن که تا ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ در این سِمت بود، تیمسار سجده‌ای بوده است. قسمتی از این ساختمان در گذشته، زندان زنان بود، اما بعدها به مرکز مخوف شکنجه و بازجویی مبارزان بدل شد. زبده‌ترین بازجوها و بی‌رحم‌ترین شکنجه‌گران در آن‌جا اقامت و فعالیت شبانه‌روزی داشتند. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، این بنا مدتی در اختیار کمیته و دادستانی انقلاب اسلامی بود و سپس طی طرحی فرهنگی به موزۀ تاریخ مبارزان ایران با نام موزۀ عبرت تبدیل شد. به‌سبب اهمیت تاریخی این بنا، تندیس‌ها، عکس‌ها،اسناد، ابزار و کتب، و تاریخ مبارزانی که در آن‌جا زندانی و شکنجه شده‌اند در معرض دید بازدیدکنندگان قرار داده شده است.