مکاشفه (یهود و مسیحیت)
مُکاشفه (یهود و مسیحیت)(apocalypse)
اصطلاحی در یهود و مسیحیت درباره پیش‌بینی پایان دنیا و علائم آخرالزمان و نیز نام آخرین کتاب عهد جدید[۱]، مکاشفۀ یوحنا[۲]. آثار مکاشفه‌ای نمایشگر ناامیدی از وضع موجود و دل به رهایی سپردن از رنج زمانه و گرفتن پاداش در عصری جدید است که به‌دنبال روز قیامت و داوری نهایی می‌آید. زمینه‌های پیدایش ادبیات مکاشفه‌ای در میان قوم یهود عبارت بودند از، نرسیدن ندای آسمانی، دوره‌های موعود، و غلبۀ حاکمانی مشرک که آنتیوخوس چهارم[۳] ظالم‌ترین آنان بود. در عهد عتیق[۴]، بخش‌هایی از صحیفه‌های اشعیا[۵]، حِزِقیال[۶]، و دانیال[۷] مکاشفه‌ای‌اند. در میان آثار مکاشفه‌ای یهود، صحیفۀ خَنوخ[۸] و مزامیر سلیمان[۹] برجسته‌ترند. در عهد جدید علاوه بر مکاشفۀ یوحنا، باب سیزدهم مرقس[۱۰]، و نیز بخش‌هایی در انجیل متّی[۱۱] و لوقا[۱۲] مکاشفه‌ای‌اند. از آثار مکاشفه‌ای مسیحی که معتبر شناخته نمی‌شود، شبان[۱۳]، اثر هِرماس[۱۴] است که از آباء کلیسا[۱۵] به‌‌شمار می‌رفت. شبان، که احتمالاً سه نویسندۀ متفاوت آن را به‌تدریج از حدود ۹۰م تا ۱۵۰م تألیف کرده‌اند، در برخی از قدیم‌ترین نسخه‌های یونانی کتاب مقدس در شمار متون مقدس است. در کلیسای شرق نیز در اوایل بسیاری آن را از متون مقدس می‌دانستند، ولی در غرب کمتر مورد تقدیس و اعتقاد بود.