میتوکندری
میتوکُنْدری (mitochondria)
اندامک‌های غشادار در یاخته‌های یوکاریوتی (هوهسته‌ای)[۱]، شامل آنزیم‌های تولیدکنندۀ انرژی در تنفس هوازی. میتوکندری‌ها هم در یاخته‌های گیاهان و هم در یاخته‌های جانوران وجود دارند و با جذب اکسیژن (O۲)، تجزیۀ گلوکز به دی‌اکسید ـ کربن (CO۲) و آب (H۲O) را تکمیل می‌کنند تا انرژی به‌شکل اِی‌تی‌پی در‌آید که مولکول در فرآیندهای زیستی یاخته از آن استفاده می‌کند. به‌نظر می‌رسد که این اندامک‌های کروی یا میله‌ای‌شکل از باکتری‌هایی با زندگی مستقل ناشی شده باشند که در مراحل بسیار اولیۀ تکامل حیات به یاخته‌های بزرگ‌تر حمله کرده و در درون آن‌ها به‌شکل همزیست[۲] زندگی کرده‌اند. هر میتوکندری مادۀ وراثتی حلقوی خویش، معروف به دی‌اِن‌اِیِ میتوکندری‌هایی را داراست و میتوکندری‌های جدید از تقسیم میتوکندری‌های قبلی پدید می‌آیند. هر میتوکندری ۳۷ ژن دارد. جهش در ژن‌های میتوکندری‌ها همیشه از مادر به ارث می‌رسد. این جهش‌ها با برخی از اختلالات ارتباط دارند که عمدتاً از نوع تحلیل برنده‌اند، مانند بیماری آلزایمر[۳] و دیابت[۴].