نظام سه عصری
نظامِ سه‌عَصری (Three Age System)
تقسیم پیش از تاریخ به عصر حجر[۱]، عصر مفرغ[۲]، و عصر آهن[۳]، که نخستین‌بار کریستیان تومسن[۴] (۱۷۸۸ـ۱۸۶۵)، باستان‌شناس دانمارکی، آن را در سال‌های ۱۸۱۶ـ۱۸۱۹ مطرح کرد. درپی آن، عصر حجر به قدیم (پارینه‌سنگی[۵]) و جدید (عصر نوسنگی[۶]) تقسیم شد. عصر حجر میانه (مزولیتیک[۷]) را بعدها بر آن افزودند و عصر مس نیز (کالکولیتیک[۸]) میان عصر حجر جدید و عصر مفرغ جای داده شد. این نظام ابتدا در طبقه‌بندی دوران باستان دانمارک منتشر شد (۱۸۳۶). ینس ورسو[۹]، شاگرد تامسن، راه پذیرش این نظام را در اروپا هموار کرد و تقسیم‌بندی‌های فرعی بیشتری میان هر عصر افزود. نظام سه‌دوره‌ای اگرچه برای اطلاعات ماقبل تاریخ نظام طبقه‌بندی ارزشمند و معتبری بود، اما تاریخی برای دوره‌ها ذکر نمی‌کرد، بلکه ترتیبی نسبی از مراحل شکل‌گیری عرضه می‌کرد که جوامع مختلف لزوماً همان ترتیب را برای عصرها طی نکرده بودند. برای نخستین‌بار، لوکرتیوس[۱۰]، شاعر و فیلسوف رومی، در شعرشاندرماهیت چیزها[۱۱] دیدگاهی تکاملی از رشد فرهنگی را مطرح کرد، که در آن از آثار کلاسیک برای بیان نظریه‌ای دربارۀ پیچیدگی فزاینده ماده، با تغییر ابزارها از سنگی و چوبی به مفرغی و آهنی کمک گرفت.