نقش پذیری

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

نَقشْ‌پذیری (imprinting)

در رفتارشناسی جانوری[۱]، فرآیندی که طی آن جانور جوان می‌آموزد هم افراد خاص، مثلاً مادرش، و هم افراد گونۀ خودش را شناسایی کند. نقش‌پذیری اختصاصاً پاسخی غیرارادی به محرک‌های ویژه در زمانی است که جانور به آن محرک‌ها حساس است (دورۀ حساس[۲]). جوجه اردک‌ها پس از درآمدن از تخم با دنبال‌کردن اولین جنبنده‌ای که می‌بینند، شناسایی مادر خود را می‌آموزند. در نتیجه، این نقش را برای سایر گونه‌ها یا حتی اشیای بی‌جان نیز می‌پذیرند. نقش‌پذیری در جوجه‌ها فقط در ۱۰ تا ۲۰ ساعت اول پس از درآمدن از تخم رخ می‌دهد. در پستانداران، چسبیدن مادر به نوزاد شکلی از نقش‌پذیری است که در دورۀ حساس رخ می‌دهد. این دوره ممکن است به کوتاهی یک ساعت پس از تولد نوزاد باشد. در ژنتیک، به بیان افتراقی ژن‌ها، بسته به این‌که از والد نر یا ماده به ارث رسیده باشند، نقش‌پذیری می‌گویند. بیشتر اوقات، الل نقش‌پذیر[۳] بیان نمی‌شود.

 


  1. elhology
  2. sensitive period
  3. imprinted allele