نقطه گذاری
نقطه‌گذاری (punctuation)
(یا: سجاوندی) به‌کاربردن نظامی استاندارد و یک‌دست از علایم نوشتاری متفاوت با حروف و مصوت‌های الفبایی، در نوشته‌های خطی یا چاپی، به‌منظور فاصله‌گذاری بین جمله‌ها یا عناصر تشکیل‌دهندۀ جمله‌ها و عبارت‌ها، برای روشن‌ساختن مقصود از متن و درک بهتر خوانندۀ آن. در زبان فارسی نقطه‌گذاری از نوشته‌های اروپایی اقتباس و باب شده است و به خوانندۀ فارسی‌زبان در روان‌تر و بهترخواندن و فهم دقیق‌تر کمک می‌کند، اما تفاوت الفبای پرنقطۀ فارسی با حروف غربی نباید سبب افراط در استفاده از نقطه‌گذاری شود. از آن‌جا که خط فارسی برعکس خطوط اروپایی از راست به چپ نوشته می‌شود، نشانه‌های نقطه‌گذاری بعضاً تغییراتی مختصر پیدا می‌کنند؛ مثلاً نشانۀ پرسش (علامت سؤال، علامت استفهام) جهتی عکس همین علامت در خط لاتين دارد (لاتين ?، فارسی ؟). نشانه‌های نقطه‌گذاری معمول در کتاب‌های فارسی عبارت‌اند از: نقطه [.] که پایان یک جمله را می‌رساند؛ ویرگول (یا کاما) [،] که نشانۀ مکث کوتاه بین یک کلمه یا عبارت با بقیۀ جمله است. نقطه ویرگول [؛] علامت دو جمله یا عبارت مستقل بدون حرف ربط است. دو نقطه [:] قبل از نقل قول، بیان، یا فهرستی از اقلام طولانی می‌آید. نشانۀ پرسش [؟] در پایان جمله‌ای سؤالی آورده می‌شود. نشانۀ تعجب [!] علامتی برای ابراز احساسی قوی از‌قبیل شگفتی، خشم، تمسخر و امثال آن، که به‌جای نقطه در پایان عبارت یا جملۀ مکتوب می‌آورند. نشانۀ نقل قول [«...»] علامتی که برای نقل سخن مستقیم مکتوب و شفاهی منبعی دیگر غیر از نویسندۀ متن به‌کار می‌رود. پرانتز (یا هلالین، یا کمانک) [()] نشانه‌ای که در جمله یا عبارت به‌منظور توضیح می‌آید و به فهم روشن‌تر خواننده از مطالب اصلی کمک می‌کند. قُلّاب یا کروشه [] نشانه‌ای برای گنجاندن مطالبی اضافی، روشنگر، تفسیری یا تصحیحی که در متن گذاشته می‌شود. تیره یا خط فاصله [ـ] برای جداکردن یک کلمه در آخر یک سطر و یا بین دو کلمه که با هم یک اصطلاح می‌سازند، به‌کار می‌رود. خط بلند [ـــ] علامتی است حاکی از قطع ناگهانی در ساختار جمله، یا مطالبی ناتمام. سه نقطه [...] علامت حذف بخشی از متن به‌دلیل خودسانسوری، ممیزی دولتی، رکاکت لفظی، موارد منع‌شده در قانون یا واگذاری حدس‌زدن موضوع به خواننده. مُمیّز یا خط مایل [ /] بیشتر در ریاضیات و علوم کاربرد دارد؛ در مطالب مکتوب برای نشان‌دادن دو صفت متمایز اما موضوعاً مرتبط، مثل خوب/بد و یا پیوندداشتن بین دو نام، مانند موش و گربه/عبیدزاکانی به‌کار می‌رود. ستاره [*] علامتی است که بالای واژه یا نام یا اصطلاحی که نیاز به توضیح در ذیل صفحه دارد، قرار می‌دهند. پیکان (یا فلش) [←] نشانۀ ارجاع به مدخل یا موضوعی است که قبل یا بعد از مطالب نشانه‌گذاری‌شده با این علامت، در همان متن آمده است. ایرانیک (یا: ایتالیک) حروف چاپی مورب (خوابیده) برای مشخص‌ساختن یا تأکید بر نام‌های خاص یا اصطلاحات و کلمات ویژه، به‌منظور جلب دقت خوانندۀ متن مکتوب است.