نهشت یخچالی
نِهِشت یَخچالی (glacial deposition)
(یا: رسوب‌گذاری یخچالی) نهشته‌شدن رسوبات و واریزه[۱]های حمل‌شده با یخچال[۲]. یخ، در هنگام ذوب‌شدن، موادی را که با خود حمل کرده است برجای می‌گذارد. مواد نهشته‌شدۀ یخچال یخ‌نهشته[۳] یا رُس تخته‌سنگ[۴] نامیده می‌شوند. این مواد ذرات زاویه‌داری‌اند که ابعاد آن‌ها از تخته‌سنگ تا خاک رُس متغیر است. این موادِ از‌هم جداشده فاقد لایه‌بندی‌اند. یخ‌نهشته‌های فاقد لایه‌بندی را یخ ازبین می‌برد و خاگه‌هایی یخچالی[۵] به‌وجود می‌آورد که تپه‌هایی تخم‌مرغی‌شکل‌اند. یخ‌نهشته‌ها ممکن است در دماغۀ یخچال انباشته شوند و تپه‌ای موسوم به یخ‌رفت انتهایی[۶] به‌وجود آورند. نهشته‌های یخچالی در بسیاری از موقعیت‌های متفاوت شکل می‌گیرند که عبارت‌اند از قاعدۀ یخچال (زیریخچالی[۷])، داخل یخچال (درون‌یخچالی[۸])، روی یخچال (بریخچالی[۹])، در جوانب یخچال (حاشیه‌ای[۱۰])، و جلوی آن (جلویخچالی[۱۱]). یخ‌نهشته‌های چینه‌دار[۱۲] براثر برفاب[۱۳] نهشته می‌شوند و به رودخانۀ یخچالی موسوم‌اند، زیرا منشأ نهشته‌شدن آن‌ها جریان آب است. برفاب جاری از یخچال مقداری از یخ‌نهشته‌های یخچالی را کیلومترها با خود حمل می‌کند. این رسوبات براثر انتقال با آب گِرد و نهشته می‌شوند. درنتیجه، ناحیه‌ای با شیب کم، معروف به دشت برون‌شُست[۱۴]، به‌وجود می‌آید. بسیاری از زمین‌چهرها براثر برفاب (زمین‌چهرهای رودخانۀ یخچالی[۱۵]) به‌وجود آمده‌اند و شامل پشته‌هایی طویل، معروف به پشتۀ یخرفتی[۱۶]اند که موازی با جریان یخ کشیده شده‌اند. برفاب گودال‌های حاصل از فرسایش یخ را پر می‌کند و دریاچه‌های نواری[۱۷] به‌وجود می‌آید. زمین‌چهرهای رسوبی کوچکی ازجمله پشته‌های یخچالی[۱۸] (تپه‌های کوچک) و حفره‌های دیگ‌چال[۱۹] (گودال‌های کوچک پرشده با آب) نیز ممکن است براثر نهشت یخچالی به‌وجود آیند. در محیط‌های پیرایخچالی[۲۰]، در حواشی ورقۀ یخ، هوازدگی یخبندانی[۲۱] (تناوب یخ‌زدگی[۲۲] و ذوب[۲۳] یخ در درزه‌های سنگ) موجب کنده‌شدن بیرون‌زدگی سنگ می‌شود. این عمل در درزه‌ها و نواحی ضعیف سنگ‌ها گسترش می‌یابد و موجب تشکیل واریزه‌های کوه[۲۴] می‌شود. یخچال تخته‌سنگ‌های بزرگ و واریزه‌های سنگی را از دره برمی‌دارد و با ذوب یخ در دماغۀ یخچال نهشته می‌کند. یخ برخی مواد رسوبی را مسافت‌های طولانی حمل می‌کند و به این ترتیب، تخته‌سنگ‌های سرگردان به‌وجود می‌آیند.
- ↑ debris
- ↑ glacier
- ↑ till
- ↑ boulder clay
- ↑ drumlines
- ↑ terminal moraine
- ↑ subglacial
- ↑ englacial
- ↑ supraglacial
- ↑ marginal
- ↑ proglacial
- ↑ stratified till
- ↑ meltwater
- ↑ outwash plain
- ↑ fluvioglacial landforms
- ↑ esker
- ↑ ribbon lakes
- ↑ Kame mounds
- ↑ kettle hole
- ↑ periglacial
- ↑ frost-weathering
- ↑ freezing
- ↑ thawing
- ↑ scree