نهضت پان ـ امریکن
نهضت پان‌ـ اَمِریکَن (Pan-Americanism)
جنبش همکاری‌های بازرگانی، اجتماعی، اقتصادی، نظامی و سیاسی در میان کشورهای امریکای شمالی، مرکزی و جنوبی. هنری کِلی[۱] و تامس جفرسون[۲] اصول نهضت را در اوایل دهۀ ۱۸۰۰ ارائه دادند و اندکی بعد ایالات متحد از طریق اصل مونروئه[۳] سیاست جدیدی را در رابطه با مداخلۀ کشورهای اروپایی در امور نیمکرۀ غربی اعلام کرد. اما بسیاری از کشورهای امریکای لاتین این اصل را پوششی برای مقاصد امپریالیستی امریکا تلقی کردند. در قرن ۱۹، ملی‌گرایی نظامی در امریکای لاتین ظهور کرد. ونزوئلا و اکوادور[۴] از کلمبیای بزرگ[۵] جدا شدند (۱۸۳۰)؛ فدراسیون امریکای مرکزی فروپاشید (۱۸۳۸)؛ آرژانتین و برزیل بر سر اوروگوئه دائم در جنگ بودند و سپس هر سه کشور درگیر جنگ اتحاد سه‌گانه[۶] (۱۸۶۵ـ۱۸۷۰) برضد پاراگوئه شدند؛ و در جنگ اقیانوس آرام[۷] (۱۸۷۹ـ۱۸۸۳)، شیلی، پرو و بولیوی را شکست داد؛ اما در تمام این مدت با نشست‌های بین کشورهای امریکایی ـ پاناما (۱۸۲۶)، لیما[۸] (۱۸۴۷)، سانتیاگو[۹] (۱۸۵۶)، و لیما (۱۸۶۴) که هدف اصلی آن‌ها تأمین دفاع مشترک بود، برای تشکیل نهضت پان‌ـ‌آمریکن کوشش می‌شد. نخستین کنفرانس‌های پان امریکن[۱۰] نشست مدرن پان امریکن در واشینگتن (۱۸۸۹ـ۱۸۹۰) تشکیل شد که همه کشورها به‌استثنای جمهوری دومینیکن[۱۱] در آن شرکت کردند. در آن، پیمان‌هایی در زمینۀ حل اختلاف‌ها و تعدیل تعرفه‌ها امضا و دفتر تجاری جمهوری‌های امریکایی[۱۲] تأسیس شد که بعدها به اتحادیۀ پان امریکن[۱۳] تبدیل شد.