نوبل، جایزه
نوبِل، جایزه (Nobel Prize)
جایزۀ بین‌المللی سالانه‌ای که از ۱۹۰۱، مطابق وصیت آلفرد نوبل[۱]، شیمی‌دان سوئدی و کاشف دینامیت، اهدا می‌شود. درآمد موقوفۀ نوبل سالانه بین افرادی تقسیم می‌شود که بیشترین مشارکت را در رشته‌های فیزیک، شیمی، پزشکی، ادبیات، و صلح جهانی داشته‌اند. چهار برندۀ رشتۀ نخست را هیئت‌های فرهنگستانی مستقر در سوئد برمی‌گزینند، در حالی که جایزۀ صلح نوبل را هیئتی از مجلس نمایندگان نروژ اعطا می‌کند. بودجۀ ششمین جایزه را، که مخصوص اقتصاد است، بانک ملّی سوئد[۲] تأمین کرده است. این جایزه نخستین‌بار در ۱۹۶۹ اعطا شد. جایزۀ نوبل شامل پاداش نقدی ویژه‌ای است که هم به سازمان‌ها، مثلاً نیروهای پاسدار صلح سازمان ملل و برندۀ جایزۀ صلح نوبل ۱۹۸۸، و هم به افراد تعلق می‌گیرد. فهرست اسامی برندگان جایزۀ نوبل از ابتدا تا ۲۰۰۸ ذیل مقالات مربوط به هر رشته (ادبیات، فیزیک، شیمی، پزشکی، اقتصاد و صلح) به‌صورت جدول در این دایرة‌المعارف آمده است. برای فهرست برندگان جایزه نوبل در رشته‌های مختلف به نام آن رشته در این دانشنامه رجوع کنید.