نپال

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

نِپال (Nepal)

قصر سلطنتي پاتان
قصر سلطنتي پاتان

موقعیت. کشور پادشاهی نپال در آسیای جنوبی، در کوه‌های هیمالیا، و در مرز شمال شرقی کشور هند بین چین در شمال، و هند در شرق و جنوب و غرب جای دارد. مساحت این کشور ۱۴۷,۱۸۰ کیلومتر مربع و شهر کاتماندو[۱] پایتخت آن است.

سیمای طبیعی. کشور نپال از سه بخش متمایز جنوبی، مرکزی، و شمالی تشکیل شده است. بخش جنوبی آن، معروف به تِرایی[۲]، جلگۀ هموار و حاصل‌خیزی است که کشتزارهای وسیعی در آن‌جا دارند. نواحی مرکزی را ارتفاعات پوشیده از جنگلِ دامنه‌های جنوبی کوه‌های هیمالیا فرا گرفته و بخش شمالی را ستیغ‌ها و قله‌های سر برافراشتۀ هیمالیا، ازجمله اورست[۳] با ۸,۸۴۸ متر ارتفاع، تشکیل داده است. کانچِنجونگا[۴] با ارتفاع ۸,۵۸۶ متر، دائولاگیری[۵]، با ارتفاع ۸,۱۷۲ متر، و قله‌های دیگر که ارتفاعشان بالاتر از ۶هزار متر است، از دیگر قلل مرتفع این کشورند. رودخانه‌های بسیاری مانند گاگرا[۶]، گَندَک[۷]، کوسی[۸] و بسیاری دیگر، دره‌های متعدد این کشور را، ازجملۀ درّۀ بزرگ کاتماندو، روبه جنوب درمی‌نوردند و همگی به رود بزرگ گنگ[۹] می‌ریزند. اقلیم کشور نپال از جنوب تا شمال متغیر است. جلگه‌های جنوبی نسبتاً معتدل و بارانی است و روبه شمال به‌تدریج از دمای هوا کاسته شده و به نواحی یخبندان و سرد شمالی منتهی می‌شود. بارندگی آن فراوان است و در ماه‌های خرداد تا شهریور به حداکثر می‌رسد. فصل خشک و کم‌باران آن نیز از آبان تا دی به درازا می‌کشد. میانگین دمای شهر کاتماندو در دی‌ماه ۱۰ درجۀ سانتی‌گراد، در تیرماه حدود ۲۵ درجۀ سانتی‌گراد، و میانگین بارندگی سالانۀ آن ۱,۴۲۴ میلی‌متر است. بیش از نیمی از کشور نپال از جنگل پوشیده شده است و جلگۀ تِرایی نیز حیات وحشی غنی دارد که گونه‌هایی از آن عبارت‌اند از ببر، پلنگ، کرگدن، بز کوهی، گوسفند وحشی، یوزپلنگ سفید، بوفالو، و قرقاولِ هیمالیا. کشور نپال به پنج ناحیه و چهارده بخش تقسیم می‌شود و شهرهای مهم آن عبارت‌‌اند از کاتماندو، جالِسوار[۱۰]، بوتوال[۱۱]، پوخارا[۱۲]، سورخِت[۱۳]، بیراتناگار[۱۴]، و لالیتپور[۱۵].

اقتصاد. نپال از نظر کشاورزی خودکفاست و بیشتر نپالی‌ها با فرآورده‌هایی که از راه کشاورزی به‌دست می‌آورند، روزگار می‌گذرانند. دامداری و پرورش گاو، گوسفند، بز، و بوفالو نیز در اقتصاد این سرزمین نقش مهمی دارد. چوب و الوار و مصنوعات جنگلی از اقلام صادراتی نپال است و چوب‌بری و جنگل‌زدایی از تهدیدات زیست‌محیطی آن به‌شمار می‌رود. زغال‌سنگ، آهن، و مس مهم‌ترین منابع زیرزمینی نپال محسوب می‌شوند، صنعت این کشور نیز به هنرهای دستی و بعضی صنایع سبک و کوچک منحصر است و فرآوری محصولات کشاورزی مانند کنف، شکر، گوشت، و برنج مهم‌ترین فعالیت‌های صنعتی آن محسوب می‌شوند. صنعت گردشگری، به‌ویژه در اطراف شهر کاتماندو، روبه رونق و توسعه است و گردشگرانی که به‌قصد کوهنوردی در کوه‌های هیمالیا به این سرزمین سفر می‌کنند، ازجمله منابع مهم درآمد نپال به‌حساب می‌آیند.

حکومت و سیاست. کشور نپال مطابق قانون اساسی نوامبر ۱۹۹۰ دارای نظام سلطنتی مشروطۀ چندحزبی با دو مجلس قانون‌گذاری است. ۲۰۵‌ عضو مجلس نمایندگان نپال را مردم هر پنج سال یک‌بار انتخاب می‌کنند و ۶۰ عضو مجلس شورای ملی آن را پادشاه برای شش سال منصوب می‌دارد. رهبر حزب اکثریت با تأیید پادشاه، مقام نخست‌وزیری و تشکیل دولت را عهده‌دار می‌شود.

مردم و تاریخ. جمعیت نپال ۲۸,۵۸۴,۹۷۵ نفر است (۲۰۱۱) و تراکم نسبی آن به ۱۹۴.۲ نفر در کیلومتر مربع می‌رسد. رشد سالانۀ جمعیت این کشور ۲.۱ درصد است. ۵۸.۵ درصد از جمعیت کشور مزبور را نپالی‌ها تشکیل می‌دهند و هندوئیسم آیین رسمی آنان است. ۸۵.۵ درصد از نپالی‌ها روستانشین‌اند و زبان رسمی آنان نپالی است. نپال با پرجمعیت‌ترین نواحی جهان، میان چین و هند، جای دارد و از نظر فرهنگی و تاریخی، به کشور هند نزدیک است. بنابر افسانه‌ها و اساطیر، نپال را سلسلۀ گوپتا[۱۶] تأسیس کرد؛ ولی اسناد تاریخی گویای آن است که یکی از فرمانروایان گورکا[۱۷] در ۱۷۶۹ این کشور را پایه‌گذاری نمود و جانشینان او آیین هندوئیسم را در این سرزمین رواج دادند. پس از آن‌که انگلستان هند را اشغال کرد، استقلال نپال نیز ازمیان رفت و بخش وسیعی از آن به تصرف انگلستان درآمد و به فرمانداری کل هندوستان پیوست. با نخست‌وزیرشدن جونگ بهادر[۱۸]، نپال مقر افراد نظامی بریتانیا شد و هنگ‌های گورخا، که در خدمت ارتش بریتانیا بودند، شهرت بسیار یافتند. براساس پیمانی که در ۱۹۲۳ بین فرمانروای نپال و نمایندۀ بریتانیا به امضا رسید، نپال به استقلال کامل دست یافت و قانون اساسی آن در ۱۹۵۲ به تصویب رسید. این کشور در ۱۹۵۵ به عضویت سازمان ملل متحد درآمد.

 


  1. Kathmandu
  2. Terai
  3. Everest
  4. Kanchenjunga
  5. Dhaulagiri
  6. Ghaghara
  7. Gandak
  8. Kosi
  9. Ganges
  10. Jaleswar
  11. Butwal
  12. Pokhara
  13. Surkhet
  14. Biratnagar
  15. Lalitpur
  16. Guptha
  17. Gurkha
  18. Jung Bahador