نیشابوری

نیشابوری

از گویش‌های فارسی خراسان که مردم نیشابور بدان سخن می‌گویند و به مشهدی و سبزواری نزدیک است. مصوت‌های نیشابوری عبارت‌اند از: u o i e a و مصوت‌های مرکب /ow/، /ay/ و /ey/. تبدیلات آوایی در نیشابوری به قرار زیرا است: تبدیل رشتۀ /af/ به ow در owsana «افسانه»، owsu «افسون»، /e/ به /a/ در xana «خانه»، dana «دانه»، asu «آسان»، owsana؛ تغییر /e/ پایانی به /a/ در xana، «دریچه»، dira «دایره/دف»، aftara «آفتابه»؛ تبدیل رشتۀ -an پایانی به /-u/ در kolu «کلان/بزرگ»، hamu «همان»، biyavu «بیان»؛ و نیز تبدیل /-am/ به /u/ در kodu «کدام»؛ تبدیل /i/ به /e/ در reg «ریگ»، tez «تیز»، deg «دیگ»؛ /u/ به /i/ در xin «خون»، belir «پلور»، tenir «تنور»؛ تغییر /a/ به /e/ در doxter «دختر»، eqzer «اینقدر»، تبدیل /r/ به /l/ در balk «برگ»، melham «مرهم». تبدیل /d/ پایانی یا میانی به /y/ در domay «داماد»، nimzay «نامزد»، piyar «پدر». ضمایر اشاره ey «این»، u «آن»، uhowna «آن‌ها»، ena «این‌ها». در نیشابوری از «رفتن» به عنوان فعلی کمکی به جای «شدن» استفاده می‌شود. مضاف مقدم بر مضاف‌الیه است kowsay pame «کفش‌های پایم»، نشانۀ مصدری -an است: doxtan «دوشیدن»، juridan «جست‌و‌جو کردن»، ristan «ریسیدن» و پیشوندهای فعلی ver- و de- در verotan «گفتن»، dexowtan «خفت»، شناسۀ ضمایر متصل -om، -i، -a، -em، -en، -an است: vermegom «می‌گویم»، vermegi «می‌گویی»، vermega «می‌گوید»، vermegem «می‌گوییم»، vermegen «می‌گویید»، vermegan «می‌گویند». نمونه‌ای از واژگان نیشابوری: munj «زنبور»، jowz «گردو»، gil «گِل»، fand «بامبول/کلک»، xovar «خواهر» avest «آبستن»، xosor «پدرزن»، ajir «هشیار/بیدار»، vosni «هود» و kerat «دفعه/بار».