هاجکین، دوروتی (۱۹۱۰ـ۱۹۹۴)
هاجْکین، دوروتی (۱۹۱۰ـ۱۹۹۴)(Hodgkin, Dorothy)
زیست‌شـیمی‌دان انگلیسی. ساختار پنی‌سیلین[۱]، انسولین[۲]، و ویتامین ب ۱۲[۳] را تبیین کرد. اولین‌بار برای تحلیل ساختار مولکولی[۴] مواد شیمیایی پیچیده[۵] از رایانه استفاده کرد و با این روش، مدل‌های سه‌بعدی مولکول‌ها را تهیه کرد. در ۱۹۶۴، به‌سبب تحقیقاتش در زمینۀ تعیین ساختار ترکیبات زیست‌شیمیایی[۶] از طریق بلورنگاری[۷]، به‌ویژه برای پنی‌سیلین و سیانوکوبالامین[۸] (ویتامین ب ۱۲)، جایزۀ نوبل شیمی را دریافت کرد. این بانوی زیست‌شیمی‌دان ساختار کلسیفرول[۹] (ویتامین د۲[۱۰])، لومیسترول[۱۱]، و کلسترول یدید[۱۲] را بررسی کرد. این مولکول‌ها اولین مولکول‌های پیچیدۀ آلی بودند که با تکنیک پیش‌گام بلورنگاری پرتو ایکس مطالعه شدند. این تکنیکِ تحلیلِ فیزیکی[۱۳] را لارنس براگ[۱۴] (۱۸۹۰ـ۱۹۷۱) ابداع کرده بود و در آن زمان، فقط برای تأیید فرمول‌هایی به‌کار می‌آمد که تکنیک‌های شیمیایی آلی آن‌ها را پیش‌بینی می‌کرد. برای تعیین ساختار پنی‌سیلین، انسولین، و ویتامین ب ۱۲ نیز از همین تکنیک استفاده کرد. هاجیکن در قاهره[۱۵] زاده شد و در کالج سامرویل[۱۶] آکسفورد درس خواند. از ۱۹۳۲ تا ۱۹۳۴، در کیمبریج در زمینۀ توسعه بلورنگاری پرتو ایکس کار می‌کرد و در ۱۹۳۴، به آکسفورد بازگشت و تحقیقاتش را در زمینۀ پنی‌سیلین آغاز کرد. بعد از این که هوارد فلوری[۱۷] و ارنست چِین[۱۸] پنی‌سیلین را در ۱۹۳۹ به‌صورت خالص از کپک به‌دست آوردند، شیمی‌دان‌های بریتانیا و امریکا برای تعیین ساختار آن به‌رقابت پرداختند. ساختار ادعایی هاجکین مبنی‌بر این‌که هستۀ پنی‌سیلین از حلقه‌ای سه‌کربنی[۱۹] با یک نیتروژن تشکیل شده است ناپایدارتر از آن تلقی می‌شد که بتواند وجود داشته باشد. جان کونفورت[۲۰]، شیمی‌دان استرالیایی، به ریشخند گفت «اگر این فرمول پنی‌سیلین است، من از خیر شیمی می‌گذرم و قارچ می‌کارم»، اما حق با هاجکین بود. او کار تعیین ساختار آنتی‌بیوتیک سفالوسپورین سی را نیز ادامه داد. در ۱۹۴۸ هاجکین تحقیقات خود را در زمینۀ ویتامین ب ۱۲ آغاز کرد؛ ماده‌ای که بعدها مشخص شد بسیار پیچیده‌تر از پنی‌سیلین است. اولین تصویر پراش پرتو ایکس[۲۱]، آن را با بیش از هزار اتم نشان می‌داد، حال آن‌که پنی‌سیلین فقط ۳۹ اتم دارد. هشت سال طول کشید تا هاجکین و همکارانش این معضل را حل کردند. تعیین ساختار انسولین بیشتر طول کشید. هاجکین الگوی پراش انسولین را اولین‌بار در ۱۹۳۵ ملاحظه کرد و برای تعیین ساختار قطعی آن ۳۴ سال تلاش کرد. هاجکین دومین زنی بود که به دریافت «نشان لیاقت[۲۲]» نایل آمد؛ اولین زن که به این مقام رسید فلورانس نایتینگل[۲۳] بود. در ۱۹۸۷، به‌منزلۀ سوسیالیستی که همۀ زندگی خود را وقف علم کرده بود، جایزۀ صلح لنین[۲۴] را دریافت کرد. از ۱۹۷۰ تا ۱۹۸۸، ریاست دانشگاه بریستول[۲۵] را برعهده داشت و در تأسیس بورس هاجکین[۲۶] برای دانشجویان کشورهای درحال توسعه مساعدت کرد.
- ↑ penicillin
- ↑ insulin
- ↑ vitamin B12
- ↑ molecular structure
- ↑ complex chemicals
- ↑ biochemical compounds
- ↑ crystallography
- ↑ cyanocobalamin
- ↑ calciferol
- ↑ vitamin D2
- ↑ lumisterol
- ↑ cholestrol iodide
- ↑ physical analysis technique
- ↑ Lawrence Bragg
- ↑ Cairo
- ↑ Somerville College
- ↑ Howard Florey
- ↑ Ernst Chain
- ↑ carbon John Cornforth X-ray diffraction Order of Merit Florence Nightingale Lenin Peace Prize Bristol University Hodgkin Scholarship
- ↑ John Cornforth
- ↑ X-ray diffraction
- ↑ Order of Merit
- ↑ Florence Nightingale
- ↑ Lenin Peace Prize
- ↑ Bristol University
- ↑ Hodgkin Scholarship