هربارت، یوهان فریدریش (۱۷۷۶ـ۱۸۴۱)
هِرْبارْت، یوهان فِریدْریش (۱۷۷۶ـ۱۸۴۱)(Herbart, Johann Friedrich)
فیلسوف آلمانی، مؤلف آثار فراوانی در فلسفه، روان‌شناسی، و تعلیم و تربیت. در روان‌شناسی، اعتقاد به قوای ذهنی را رد می‌کند و می‌کوشد نشان دهد که همۀ پدیده‌های روانی از فعل و انفعال مفاهیم یا تصورات اولیه منتج می‌شوند. در تعلیم و تربیت، با جذب آرای دوست سوئیسی‌اش یوهان پستالوزی[۱] تلاش کرد تا تعلیم و تربیت و روش‌های تربیتی را صورت علمی بدهد. در فلسفه، به کانت[۲] تکیه کرد و هستی‌شناسی متفاوتی پدید آورد که محورش «واقعیت متکثر» است. در مابعدالطبیعه، آنچه را «شک متعالی» حوزۀ اندیشۀ هیوم[۳] ـ کانتی می‌نامد نقطۀ عزیمتش می‌گیرد و آن را ناشی از سردرگمی لاک[۴] دربارۀ مفهوم ذات می‌داند. هربارت در اولدنبورگ[۵] به‌دنیا آمد. در ۱۷۹۴ به دانشگاه ینا[۶] رفت و شاگرد یوهان فیشته[۷]، فیلسوف آلمانی شد، ولی طولی نکشید که با او اختلاف یافت. در ۱۸۰۲ به دانشگاه گوتینگن[۸] راه یافت و همان‌جا در ۱۸۰۴ اثر تربیتی عمده‌اش پداگوژی عمومی[۹] را منتشر کرد. در ۱۸۰۹ کرسی فلسفۀ دانشگاه کونیگسبرگ[۱۰] را پذیرفت و در ۱۸۱۲ معروف‌ترین کتابش درآمدی بر فلسفه[۱۱] را انتشار داد. اثر مهم او در روان‌شناسی با عنوان روان‌شناسی به‌مثابۀ علم تجربه، مابعدالطبیعه، و ریاضیات[۱۲] منتشر شد (۱۸۲۴ـ۱۸۲۵) و دستگاه فلسفی شالودۀ روان‌شناسی خود را در کتاب مابعدالطبیعۀ عمومی شامل مبادی نو در فلسفه[۱۳] (۱۸۲۸ـ۱۸۲۹) توضیح داد.