هلمونت، یان باپتیست وان (۱۵۷۹ـ۱۶۴۴)

هِلْمونْت، یان باپتیسْت وان (۱۵۷۹ـ۱۶۴۴)(Helmont, Jan Baptist van)

هِلْمونْت، يان باپتيسْت وان

یان باپتیست وان هلمونت Jan Baptist van Helmont
زادروز	بروکسل ۱۵۷۹م
درگذشت	۱۶۴۴م
ملیت	فلاندری
تحصیلات و محل تحصیل	تحصیل در دانشگاه لوون
شغل و تخصص اصلی	شیمی دان و پزشک
خویشاوندان سرشناس	پزشکی، شیمی و بیوشیمی

شیمی‌دان و پزشک فلاندری. برای نخستین‌بار پی‌بُرد غیر از هوا گازهای دیگری هم وجود دارد و درک علمی کنونی از واژۀ گاز را رواج داد. همچنین، محتوای شیمیایی مایعات بدن انسان را بررسی کرد. هلمونت چهار گازِ دی‌اکسید کربن، مونوکسید کربن، اکسید نیتروژن، و متان را شناسایی کرد و برای نخستین‌بار نقطۀ ذوب یخ و نقطۀ جوش آب را در حکم معیارهای سنجش دما به‌کاربرد. او اصطلاح اشباع را برای بیانِ ترکیبِ اسید و باز وضع کرد. در پزشکی، درمان‌هایی را به‌کار‌می‌برد که درآن‌ها توجه خاصی به‌نوع، تأثیرات عضوی، و عوامل مسبب بیماری می‌کرد. او نقش گوارشیِ معده را به اثبات رساند. هلمونت در بروکسل زاده شد و در دانشگاه لووَن درس خواند و استاد جراحی آن‌جا شد. چندسالی خود را درگیر بررسی مسایل عرفانی کرد، امّا تحت تأثیر فعالیت‌های پاراسِلسوس، کیمیاگر و پزشک آلمانی، به شیمی و فلسفۀ طبیعی روآورد. از ۱۶۰۰ تا ۱۶۰۵، و پیش از آن‌که در ۱۶۰۹ در ویلوورده بلژیک ساکن شود و خود را وقفِ تحقیقات در شیمی کند، به اسپانیا، ایتالیا، فرانسه، و انگستان سفر کرد. از ۱۶۲۱ تا ۱۶۴۲، به‌سبب دیدگاهش دربارۀ درمان زخم‌ها از راه مرهم‌گذاریِ سِلاح درعوضِ زخم که در آن روزگار رواج داشت، از طرف کلیسای کاتولیک رُم مورد ایذا و اذیت قرار گرفت. با این حال، او از اعتقاد خود دست برنداشت و اصرار داشت که این موضوع پدیده‌ای طبیعی و عاری از ویژگی‌های فوق طبیعی است. هلمونت با توجهِ دقیق به وزن موادی که در واکنش‌های شیمیایی به‌کارمی‌برد، به شناختی دربارۀ فناناپذیری یا بقای ماده و این واقعیت دست یافت که فلزاتِ حل‌شده در اسید قابل بازیافت‌اند و هیچ‌گاه نابود یا مبدل نمی‌شوند. او اعتقاد داشت که همۀ مواد مرکب از آب و هوایند و رشد درخت بید در مقدار خاک اندازه‌گیری‌شده‌ای را که فقط آب به آن اضافه می‌شد، گواهی بر مدعای خود می‌دانست.

 

---