هلند

From ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی
هلند
نام فارسی هُلَند
نام لاتین Netherland
نظام سیاسی سلطنتی مشروطه با دو مجلس قانون‌گذاری
جمعیت 16,695,100 نفر
موقعیت اروپای شمال غربی
پایتخت آمستردام
تراکم نسبی (نفر در کیلومتر مربع) 402
رشد سالانه (درصد) 0.4 
شهرهای اصلی آمستردام، روتردام، لاهه، اوترخت، آرنم و هارلم
زبان هلندی
دین مسیحیت
مساحت (کیلومتر مربع) 41,525 
واحد پول یورو

هُلَند (Netherland)

آسياب بادي نزديک آمستردام
آسياب بادي نزديک آمستردام
آسياب بادي نزديک آمستردام

موقعیت. کشور پادشاهی هلند در اروپای شمال غربی و در غرب کشور آلمان جا دارد. از غرب و شمال به دریای شمال[۱]، از شرق به آلمان، و از جنوب به بلژیک محدود شده است. مساحت این کشور ۴۱,۵۲۵ کیلومتر مربع و شهر آمستردام پایتخت آن است.

سیمای طبیعی. کشور هلند یکی از هموارترین فروبومان[۲] اروپای شمال غربی است. بیشتر اراضی غربی آن، که از پس‌زدن آب دریا و دیواره‌سازی حاصل شده و در حدود ۴۰ درصد از وسعت کشور را شامل می‌شود، پایین‌تر از سطح دریاهای آزاد است و شبکۀ وسیعی از آبراهه‌ها، رودخانه‌ها، و شاخابه[۳]های بسیار نقاط مختلف آن را به هم مرتبط می‌سازند. نواحی شرقی آن در مقایسه با بخش‌های غربی، مرتفع‌تر است و بلندی تپه‌‌ماهورهای آن، گاه به ۵۰ متر هم می‌رسد. بلندترین نقطۀ هلند که در جنوبی‌ترین ناحیۀ کشور و در مرز مشترک سه کشور آلمان و بلژیک و هلند جای دارد و به والسِربِرگ[۴] معروف است، ۳۲۱ متر ارتفاع دارد و پست‌ترین نقطۀ آن واقع در شمال شرقی شهر روتردام[۵]، در حدود هفت متر پایین‌تر از سطح دریاست. بیشتر زمین‌های هلند به زیر کشت برده شده و بخش اندکی از آن را بیشه‌زارها و خلنجزار[۶]های کوچک فرا گرفته است. سراسر نواحی جنوبی هلند را جلگۀ آبرفتی[۷] و دلتای رودخانه‌های ماس[۸] (موز)، وال[۹]، و راین شمالی (ندر راین)[۱۰] تشکیل داده و بخش وسیعی از جلگۀ مرکزی را دریاچه زوئیدر زه[۱۱] دربر گرفته است که شاخابه یا خلیجی از دریای شمال محسوب می‌شود. رشته جزایر فریزیای غربی[۱۲]، شامل جزایر تکسل[۱۳]، ولیلانت[۱۴]، ترسخلینگ[۱۵]، آملانت[۱۶]، اسخیرمونیکوخ[۱۷]، و روتومروگ[۱۸]، در آب‌های ساحلی دریای شمال جا دارد و مانند دیواره‌ای طبیعی، پهناب[۱۹] وادنزه[۲۰] واقع در مدخل خلیج زوئیدر زه را از دریای شمال جدا کرده است. بندر آیسلمر[۲۱]، خلیج مزبور را از پهناب وادنزه جدا کرده و دریاچۀ زوئیدر زه در جنوب آن پدید آمده است. دریاچۀ مزبور نیز به‌نوبۀ خود به‌وسیلۀ بند دیگری به دو بخش تقسیم می‌شود و دریاچۀ آیسلمر در شمال و دریاچۀ مارکِر[۲۲] در جنوب را تشکیل می‌دهد. رودخانۀ آیسل[۲۳] از شرق به دریاچۀ آیسلمر می‌ریزد و سدّ آمستردام در انتهای جنوب غربی دریاچۀ مارکر جای دارد. کشور هلند از نظر اداری به دوازده استان تقسیم می‌شود و شهرهای مهم آن عبارت‌اند از آمستردام، روتردام، لاهه[۲۴]، اوترخت[۲۵]، آرنم[۲۶]، و هارلم[۲۷]. هلند دارای تابستان‌های نسبتاً خنک و زمستان‌های معمولاً آرام و پرباران است. بادهایی که در فصل بهار از سوی شمال می‌وزند، هوای سرد و آزاردهنده‌ای را به همراه می‌آورند. بارندگی آن سبک و در سراسر سال پراکنده است و ابرهای انبوه و بخار آب، پدیدۀ عادی آن است. میانگین دمای شهر آمستردام در دی‌ماه ۲.۵ درجۀ سانتی‌گراد و در تیرماه ۱۶.۵ درجۀ سانتی‌گراد است و میانگین بارندگی سالانۀ آن به ۸۵۰ میلی‌متر می‌رسد. پوشش گیاهی هلند در مقایسه با جنگل‌های روزگار گذشته بسیار کوچک‌تر شده و اراضی آن‌ها به کشاورزی اختصاص یافته است. جزایر فریزیایی و کرانه‌های پهناب وادنزه، زیستگاه پرندگان مهاجر است و انواع ماهی و سخت‌پوستان[۲۸] و نیز سمورِ آبی گونه‌هایی از حیات وحش آن به‌شمار می‌آیند.

اقتصاد. هلند یکی از ثروتمندترین کشورهای اروپا است. کشتزارهای پهناور آن بسیار پیش‌رفته است و نیروی کار اندکی در آن‌ها مشغول‌اند. حدود ۵/۱ از اراضی هلند به زیر کشت برده شده و در حدود ۳/۲ از آن را چراگاه‌ها و مراتع وسیع تشکیل داده است. استان‌های فریسلاند[۲۹] و نورد هولاند[۳۰]، که در دو سوی دریاچۀ آیسلمر قرار دارند، به دامداری اختصاص یافته و پنیر و کره و فرآورده‌های دامی از محصولات عمدۀ آن است. چغندر قند، سیب‌زمینی، سبزیجات، انواع گل، غلات، و سیب نیز فرآورده‌های کشاورزی آن را تشکیل می‌دهند. حدود ۳۳۵هزار هکتار یا تقریباً یک‌دهم، از مساحت کشور را جنگل فرا گرفته و تولید چوب و الوار آن سالانه به حدود ۱میلیون مترمکعب بالغ می‌شود. تولید گاز طبیعی هلند، که در دهۀ ۱۹۵۰ کشف شده، به ۷۵هزار میلیون متر مکعب می‌رسد و ذخیرۀ نفت خام آن در حدود ۸۸میلیون بشکه است. مقدار قابل توجهی نفت خام از خارج وارد می‌شود و قسمتی از آن پس از تصفیه به خارج صادر می‌شود. در حدود ۵/۱ از نیروی کار هلند در بخش صنعت اشتغال دارند و مواد غذایی، مواد شیمیایی و پتروشیمی، اتومبیل، هواپیماهای سبک، ابزارهای الکتریکی و الکترونیکی، فرآورده‌های صنعتی آن به‌شمار می‌آیند. شش درصد از نیروی الکتریسیته هلند به‌شیوۀ هسته‌ای تولید می‌شود و ۲۴۰میلیون کیلووات ساعت از ۸۹میلیارد کیلووات ساعت انرژی تولیدشده را نیروگاه‌های بادی تأمین می‌کنند.

حکومت و سیاست. نوع حکومت هلند، سلطنتی مشروطه با دو مجلس قانون‌گذاری است و علیاحضرت ملکه بئاتریکس ویلهلمینا آرمگارد[۳۱] پس از مرگ مادر خود در ۱۹۹۶، پادشاهی هلند را برعهده گرفته است. هلند دو نهاد قانون‌گذاری دارد؛ مجلس اول دارای ۵۷ نماینده و مجلس دوم، دارای ۱۵۰ عضو است که مردم آنان را برای دوره‌‌های ۴ساله برمی‌گزینند و رهبر یا نمایندۀ حزب حائز اکثریت در مجلس نیز مسئولیت نخست‌وزیری و تشکیل هیئت دولت را برعهده دارد. این کشور عضو مؤسس اتحادیۀ‌ اروپا است و ۳۱ نماینده در پارلمان اروپا دارد.

مردم و تاریخ. جمعیت هلند ۱۶,۶۹۵,۱۰۰ نفر است (۲۰۱۱) و تراکم نسبی آن به ۴۰۲ نفر در کیلومتر مربع می‌رسد. روند افزایش سالانۀ جمعیت این کشور ۰.۴ درصد است و هلندی‌ها ۹۶ درصد از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند. ۳۴ درصد از مردم آن کاتولیک و ۳۶ درصد از آنان بدون مذهب‌اند و ۸۹ درصدشان شهرنشین‌اند و هلندی زبان رسمی آنان است. میانگین امید به زندگی در هلند ۷۸ سال است و ۹۹ درصد از بزرگسالان آن باسوادند. کشورهای هلند و بلژیک و لوکزامبورگ، که به فروبومان اروپا معروف‌اند، از نظر تاریخی و شرایط جغرافیایی مشترکاتی دارند که اتحاد و یکپارچگی آن‌ها را ایجاب می‌کند. سرزمین اقوام سِلت[۳۲] و ژِرمَن[۳۳]، ساکنان فروبومان اروپا، در قرن ۱پ‌م مورد یورش رومی‌ها قرار گرفت و حدود ۴۵۰ سال در تصرف آنان باقی ماندند. در قرن ۵م، ژرمن‌ها و فرانک‌ها به قدرت رسیدند و فریزیایی[۳۴]های ژرمن‌تبار نواحی ساحلی هلند امروزی را تصرف کردند. پس از مرگ شارلمانی[۳۵] (۷۴۳ـ۸۱۴م) قدرت امپراتوری فرانک‌ها رو به کاهش نهاد و با سقوط کارولنژیان[۳۶] در ۸۸۸م دو کشور فرانسه و آلمان پا به عرصۀ تاریخ گذاردند. فروبومان اروپا از قرن ۱۰م در تابعیت امپراتوری مقدس روم[۳۷] قرار گرفت و در اواخر قرن ۱۴م و آغاز قرن ۱۵م به دوک‌نشین بورگونی[۳۸] پیوست. با ازدواج دختر دوک بورگونی با ماکسیمیلیان[۳۹]، از خاندان هابسبورگِ[۴۰] اتریش (۱۴۷۶م)، فروبومان مزبور به‌عنوان هدیۀ ازدواج به خاندان هابسبورگ منتقل شد. نوۀ آنان، شارل پنجم[۴۱] پادشاه اسپانیا (۱۵۰۰ـ ۱۵۵۸) که نواحی مزبور را به ارث برده بود، فروبومان اروپا را درهم ادغام کرد و آن را نِدِرلانت[۴۲] (زمین پست) نامید که این نام تا به امروز همچنان باقی مانده است. فیلیپ دوم[۴۳] (۱۵۲۷ـ۱۵۹۸)، پادشاه اسپانیا، که کاتولیکی بسیار متعصب بود، پروتستان‌ها را به‌شدت تحت فشار قرار داد و پروتستان‌های ندرلانت در واکنش به سخت‌گیری‌های بی‌رحمانۀ او سر به شورش برداشتند و بخشی از سرزمین خود را از سلطۀ اسپانیا خارج کردند. جنگ اسپانیا و انگلستان و شکست اسپانیا، بر جرأت ندرلانتی‌ها افزود و آنان نواحی مختلف این سرزمین را ادغام و استان‌های متحدۀ هلند را تأسیس کردند و در ۱۵۸۱ نیز رسماً جدایی از اسپانیا و استقلال خود را اعلام داشتند. هلند پس از کسب استقلال رفته‌رفته به قدرت دریایی و اقتصادی بزرگی مبدل شد و مستعمراتی چند در آسیای شرقی و افریقای جنوبی و جزایر هند غربی (وست ایندیز)[۴۴] به‌دست آورد. ناپلئون بناپارت در ۱۷۹۵ جمهوری هلند را برانداخت و پس از شکست و تبعید ناپلئون، کشور سلطنتی هلند، که بلژیک نیز ضمیمۀ آن بود، دوبارۀ تأسیس شد و بلژیک نیز کوتاه‌زمانی بعد خود به کشور مستقلی مبدل شد. هلند در جنگ جهانی اول بی‌طرفی خود را حفظ کرد و در جنگ جهانی دوم به تصرف آلمان نازی درآمد. این کشور در پایان جنگ (۱۹۴۵) بخش اعظم مستعمرات خود، ازجمله اندونزی، را ازدست داد و در ۱۹۹۳ با پنج کشور دیگر اروپایی، اتحادیۀ اروپا را تأسیس کرد.




  1. North Sea
  2. lowland
  3. inlet
  4. Vaalserberg
  5. Rotterdam
  6. heathland
  7. alluvial plain
  8. Maas
  9. Waal
  10. Neder Rijn
  11. Zuider zee
  12. West Frisian Islands
  13. Texel
  14. Vlieland
  15. Terschelling
  16. Ameland
  17. Schiermonnikoog
  18. Rottumeroog
  19. broad water
  20. Waddenzee
  21. Ijsselmeer Dam
  22. Marker
  23. Ijssel
  24. Hague
  25. Utrecht
  26. Arnhem
  27. Haarlem
  28. crustaceans
  29. Friesland
  30. Noord Holland
  31. Beatrix Wilhelmina Armgard
  32. Celtic People
  33. Germanic People
  34. Frisians
  35. Charlemagne
  36. carolingian
  37. Holy Roman Empire
  38. Burgundy
  39. Maximilian
  40. Habsburg
  41. Charles V
  42. Netherland
  43. Philip II
  44. West Indies