هلیوس

هِلیوس (Helios)

هِليوس

(در اساطیر روم: سُل) در اساطیر یونان، خدای آفتاب. یکی از تیتانها که ارابۀ خورشید را در آسمان می‌کشید. پدر فایتون بود، که نزدیک بود زمین را به آتش کشد. از قرن ۵پ‌م به بعد، او را با آپولون همانند می‌دانستند. در تبارنامۀ او آمده است که هوپریون و تئا از تیتان‌ها بودند و خواهرانش سِلِنه، الهۀ ماه و ائوس، الهۀ سپیده‌دم، بود. با پِرسه، دختر اوکئانوس، خدای رودها، ازدواج کرد و از او صاحب ساحره‌ای به نام سیرسه و همچنین پاسیفائه شد، که بعدها به همسری مینوس، شاه کرت، درآمد و مینوتور را به دنیا آورد. فایتون پسر او از کلومنه بود. وصف هومر در اودیسه از هلیوس بدین قرار است: «او از اوکئانوس، رودی که گمان می‌رفت دور زمین جریان دارد، از شرق برخاست، آسمان‌ها را پیمود و پس از آن‌که همه چیز را در مسیرش دید و شنید، در غرب دراکسئانوس فرو رفت». نویسندگان دوره‌های بعد، کاخ‌های مجللی را در شرق و غرب توصیف کرده‌اند که او سوار بر گردونه‌ای آتشین در حالی‌که چهار اسب آن را می‌کشیدند و در جزایر آمرزیدگان چرا می‌کردند، میان آن‌ها در حرکت است. او بر دنیای روشنایی نظارت داشت و شاهد ربوده شدن پرسفونه و بردن او به جهان مردگان و پیمان‌شکنی‌های متعدد خدایان بود. هلیوس در خان دهم هرکول (دزدیدن گاوهای هیولایی به نام گِریون)، قایقی طلایی به این قهرمان داد که توانست با آن به اروتیا، جزیره‌ای در انتهای جهان، برود. هلیوس شجاعت هرکول را ستود، زیرا که خورشید را به سبب تابش تند آن هدف تیر قرار داده بود. جزیرۀ تریناکیا برای هلیوس مکانی مقدس بود و عده‌ای عقیده داشتند که دخترانش، فایتوسا و لامپتا، در آن از احشام و رمه‌های او مراقبت می‌کردند. به روایت هومر در اودیسه، همراهان اودیسئوس/اولیس این گاوها را کشتند و سپس به انتقام زئوس گرفتار و در دریا غرق شدند. هلیوس را در سراسر یونان و رودس می‌پرستیدند و کولوسوس رودس را در آن جزیره به افتخار او برپا کردند. در دوره‌های بعد، علاوه بر آپولو با میترا، خدای روشنایی ایرانیان، نیز همانند دانسته شد.

 

---