هنج، آثار تاریخی
هِنْج، آثار تاریخی (henge monument)
محوطه‌ای برای ادای مناسک مذهبی. متعلق به دوران ماقبل تاریخ که با خندقی درون پشته‌ای دایره‌وار یا معمولاً در بیرون آن مشخص می‌شد. اغلب هنج‌ها به اوایل عصر مفرغ تعلق دارند، و برخی از آثار کشف شده که در آن‌ها از خرسنگ[۱]هایی به‌صورت دایره‌های سنگی، سنگ‌چین، و منهیر (تک‌سنگ‌های قدیم) استفاده‌شده آثار مذهبی پیچیده‌تری محسوب می‌شوند. مانند آن‌هایی که در استونهنج[۲] و ایوبری[۳] و ویلتشر[۴] انگلستان، پیدا شده‌اند. اگرچه از فرهنگ ساخت آن‌ها اطلاعات ناچیزی داریم، این مراکز به شیوه‌ای تمرکزگر در جنوب بریتانیا ارتباط داشته‌اند، و احتمالاً جانشین اردوگاه‌های سرراهی به‌عنوان مراکز محلی فعالیت مذهبی بوده‌اند. شاید آن‌ها کاربرد مذهبی داشته‌اند و از آن‌ها در اخترشناسی استفاده شده است. وسعت و پیچیدگی آن‌ها حاکی از وجود جامعه‌ای سازمان‌یافته و هوشمند است که به منابع عظیم انسانی متکی بوده است. در وسکس[۵]، اردوگاه‌های سر راهی که احتمالاً هنج‌ها از آن‌ها تکامل یافته‌اند، به ۵۰ تا ۷۰هزار ساعت کار نیاز داشتند، که این رقم برای هنج‌های تاريخي بزرگ اواسط هزارۀ سوم پيش از ميلاد بالغ بر حدود ۵۰۰هزار ساعت کار شده است. آثار هنج در شمال غربی فرانسه، انگلستان، و ایرلند یافت می‌شوند که نمونه‌های آن عبارت‌اند از ارـ لانیک[۶] در برتانی[۷] فرانسه؛ دان روئد[۸] در لیوس[۹] ایرلند؛ حلقه بروجار[۱۰]۱۰ در اورکنی[۱۱]؛ و بَلفورگ[۱۲] در اسکاتلند. از سایر هنج‌های انگلستان باید از وودهنج[۱۳] و دارینگتون ویلز[۱۴] (فقط هنج)، نزدیک استونهنج، نام برد. مرکز عمدۀ دیگری، که اکنون ویران شده است در نزدیکی دورچستر[۱۵] آکسفوردشر[۱۶]، واقع بود. نیز ← استونهنج