هنری دوم (۱۱۳۳ـ۱۱۸۹م)

هنری دوم (۱۱۳۳ـ۱۱۸۹م)(Henry II)

هِنری دوم

پادشاه انگلستان از ۱۱۵۴م، پسر ماتیلدا و جفری پنجم، کُنتِ آنژو. جانشین شاه استیون (ح ۱۰۹۷ـ۱۱۵۴م) شد. درپی هرج‌ومرج دوران سلطنت استیون، نظم و آرامش را به انگلستان بازگرداند و ضمن کاستن از قدرت بارون‌ها، نظام قضایی کشور را اصلاح کرد. تلاش او برای تحت کنترل گرفتن دادگاه‌های کلیسا با کشته‌شدن تامس آ بکت، اسقف اعظم کنتربری، در ۱۱۷۰م عقیم ماند. استیلای انگلستان بر ایرلند از دوران پادشاهی هنری دوم آغاز شد. پسران هنری در چند نوبت در فاصلۀ ۱۱۷۳ تا ۱۱۷۴م علیه او شورش کردند. پس از هنری دوم، پسرش ریچارد اوّل (ریچارد شیردل) به پادشاهی رسید. هنری لردِ اسکاتلند، ایرلند، و ویلز و کنتِ آنژو، برتانی، نورماندی، پواتو، مِین، و گاسکونی بود؛ پس از ازدواج با الینور آکیتنی، در ۱۱۵۲م حاکمیت این سرزمین را نیز به‌‌دست ‌آورد. وسعت سرزمین‌های فرانسویِ تحتِ حاکمیتِ هنری دوم سبب شد تا او بیش از نیمی از دوران سلطنت خود را در خارج از انگلستان سپری کند. همین دوری از کشور، ایجاد نظام اداری و قضایی ویژه و کارایی را ایجاب می‌کرد. پیش از به سلطنت رسیدن هنری دوم، اجرای قانون بر عهدۀ دادگاه‌های گوناگون بود. دادگاه استانی عهده‌دار رسیدگی به جرایم بزرگ بود، یکصد دادگاه به جرایم کوچک رسیدگی می‌کردند، دادگاه‌های روستایی به مسائل کوچک روستاییان می‌پرداخت، و دادگاه‌های کلیسا به جرایم روحانیان اختصاص داشت. با همۀ این تشکیلات، محاکمات هنوز گاهی نبرد یا انجام اَعمال شاق و طاقت‌فرسا برای اثبات بی‌گناهی را شامل می‌شد. هنری دوم در ۱۱۶۶م با صدور فرمان ایجاد دادگاه‌های سیّار کلرندون قضات سلطنتی را برای رسیدگی به جرایم به شهرها فرستاد. در دادگاه‌های جدید یک هیئت منصفۀ دوازده نفری از مردان پیش‌بینی شده بود. اعضای این هیئت منصفه برخلاف دادگاه‌های امروزی نمی‌توانستند دربارۀ شواهدِ ارائه‌شده قضاوت کنند، بلکه نقش آن‌ها ادای شهادت در دادگاه بود. هنری دوم برای اصلاح نظام قضایی تلاش کرد و دادگاه‌های قرون وسطایی کلیسا را با صدور فرامینی تحت کنترل درآورد که قوانین اساسی کلرندون (۱۱۶۴م) نامیده می‌شدند، اما پس از قتل بکت، به اجبار از این اقدام صرف‌نظر کرد. هنری دوم ابتدا تامس بکت، دوست و مشاور عالی‌ خود، را در ۱۱۶۲م، به امید کمک او در کاستن از قدرت دادگاه‌های کلیسا، به پذیرش سِمت اسقف اعظمی کلیسای کنتربری تشویق کرد. باوجود این، بکت پس از تصدی مقام اسقف اعظم کلیسای کنتربری خود را به پاسداری از امتیازهای کلیسا ملزم دید و درنتیجه در ۱۱۷۰م چهار نفر از شوالیه‌های دربار در کلیسای جامع کنتربری او را به‌قتل رساندند.

 

---