هوازدگی شیمیایی
هَوازدگی شیمیایی (chemical weathering)
نوعی هوازدگی[۱]. این نوع خوردگی و فرسایش شیمیایی سنگ‌ها معمولاً در مجاورت آب صورت می‌گیرد. هوازدگی شیمیایی منجربه خردشدن سنگ یا تجزیۀ کانی‌های اولیۀ سنگ برای تولید کانی‌های جدید می‌شود، کانی‌های رُسی[۲] از آن جمله‌اند. طی این فرآیند، برخی مواد شیمیایی سنگ حل و از محل هوازدگی خارج می‌شوند، در حالی که مواد دیگری به آن اضافه می‌شود. فرآیندهای متعددی موجب هوازدگی شیمیایی می‌شوند که عبارت‌اند از کربنی شدن[۳] (تجزیه با آب باران اسیدی ضعیف)، هیدرولیز[۴] (تجزیه با آب)، هیدراسیون[۵] یا آب‌گیری (تجزیه بر اثر جذب آب)، و اکسیداسیون[۶] (تجزیه با اکسیژن موجود در آب). واکنشِ گاز دی‌اکسید کربن جو با کانی‌های سیلکاته در سنگ‌ها برای تولید کانی‌های کربناته را واکنش یوری[۷] نامیده‌اند که برگرفته از نام هارولد یوری[۸] است که آن را مطرح کرد. واکنش یوری رابطه‌ای مهم بین آب و هوای کرۀ زمین و زمین‌شناسی این سیاره برقرار می‌کند. تصور می‌شود هوازدگی شیمیایی رشته‌کوه‌های عظیم، همانند هیمالیا[۹] در نپال، موجب خارج‌شدن دی‌اکسید کربن از جو بر اثر واکنش یوری یا برخی واکنش‌های پیچیده‌ترِ مشابه می‌شود و به‌علت کاهش گاز دی‌اکسید کربن در اتمسفر و کاهش آثار گلخانه‌ای، آب و هوای سردتری پدید می‌آید.