هورکهایمر، ماکس (۱۸۹۵ـ۱۹۷۳)

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

هورکْهایْمِر، ماکْس (۱۸۹۵ـ۱۹۷۳)(Horkheimer, Max)

ماکس هورکهایمر
Max Horkheimer
زادروز ۱۸۹۵م
درگذشت ۱۹۷۳م
ملیت  آلمانی
شغل و تخصص اصلی نظریه پرداز اجتماعی
گروه مقاله جامعه شناسی
جوایز و افتخارات نظریه انتقادی (۱۹۶۸) 

نظریه‌پرداز اجتماعی آلمانی. تجربه‌باوری[۱] و اثبات‌گرایی[۲] را نفی می‌کرد و بر آن بود که فناوری[۳] تهدیدی است برای فرهنگ و تمدن، زیرا در علومِ طبیعی، که مبنای فناوری را تشکیل می‌دهد، به ارزش‌های انسانی اعتنایی نمی‌شود. از ۱۹۳۰ ریاست «انستیتوی پژوهش‌های اجتماعی[۴]» در فرانکفورت را عهده‌دار بود. با به قدرت رسیدن حزب نازی[۵] در آلمان، مؤسسه را به دانشگاه کلمبیا در نیویورک و سپس به کالیفرنیا منتقل کرد. در ۱۹۴۹ به فرانکفورت بازگشت و در ۱۹۵۱ رئیس دانشگاه فرانکفورت شد. در مقالاتِ اثرگذارش در دهۀ ۱۹۳۰، که در کتابی با نام نظریۀ انتقادی[۶] (۱۹۶۸) گردآوری شده‌اند، استدلال می‌کند که فقط با تغییری بنیادی در نظریه و عمل اجتماعی می‌توان بیماری تمدن جدید را درمان کرد. بر آن بود که تحلیل جامعه (جامعه‌شناسی) تا حدی تابعِ زندگی اجتماعی است؛ به این معنا که مفاهیم و موضوعاتِ‌ این تحلیل از فرآیندهای اجتماعی و اقتصادی حاصل می‌شود، اما می‌تواند مستقل از آن نیز باشد. «نظریۀ انتقادی» باید به کشف و توصیفِ ریشه‌های اجتماعی شناخت بپردازد تا به رهایی انسان بینجامد. هورکهایمر با همکاری تئودور آدورنو[۷] دیالکتیک روشنگری[۸] را منتشر کرد (۱۹۴۷) و در شماری از تحقیقات خود از همکاریِ هربرت مارکوزه[۹] بهره گرفت.

 


  1. empiricism
  2. positivism
  3. technology
  4. (Institut Für Sozial Forschuny (Institute for Social Research
  5. Nazis
  6. Kritische theoric
  7. Theodor Adorno
  8. Dialectic of Enlightenment
  9. Herbert Marcuse