هوسیان
هوسیان (Hussites)
پیروان یان هوس[۱]. پس از سوزاندن هوس (۱۴۱۵م) و ژِروم پراگی[۲] (۱۴۱۶م)، هوسیان در بوهم و موراوی[۳] قدرت خود را حفظ کردند. آنان اعلامیۀ چهار مادّۀ پراگ[۴] را تهیه کردند (۱۴۲۰م) و خواستار آزادی مذهب، تناول عشاء ربانی (هم شراب و هم نان) برای روحانیان و غیر روحانیان، محدودیت املاک کلیسا و مجازات مدنی برای گناهان کبیره، ازجمله خرید و فروش مناصب کلیسایی شدند. جنبش هوسیان گرچه شکست خورد، اهمیت تاریخی بسزایی دارد چون برای نخستینبار در قرون وسطا به دو رکن مهم جامعه، یعنی فئودالیسم[۵] و کلیسای کاتولیک، حمله کرد. در ۱۴۱۹م جنگهای هوسی[۶] آغاز و در جریان آن، جنبش به دو دسته تقسیم شد: دستۀ میانهرو اوتراکیان یا کالیکستینها[۷] و دسته افراطیتر به نام تابوریان[۸] که بیشتر از دهقانان تشکیل شده بود. ازجمله رهبران تابوریان میتوان از یان زیزکا[۹] و پروکوپیوس کبیر[۱۰] نام برد. با شکست تابوریان از نیروهای متحدِ اوتراکیان و کاتولیک (۱۵۳۴)، نفوذ آنها در بوهم به پایان رسید.