هیرمند
هیرمَند
(یا: هلمند[۱]؛ نام باستانی: اِتوماندر[۲]) رودی در شمال غربی افغانستان به طول ۱,۴۰۰ کیلومتر. از رشته‌کوه بابا[۳] در غرب کابل[۴] سرچشمه می‌گیرد و به‌سمت جنوب غربی روان و وارد سیستان می‌شود؛ سپس در جهت شمال جریان می‌یابد و پس از تشکیل بخشی از مرز ایران و افغانستان به دریاچۀ هامون صابری می‌ریزد. هیرمند مهم‌ترین و طویل ترین رود افغانستان است و آب رودهای ارغنداب و تارناک[۵] را دریافت، و منطقه‌ای به وسعت ۱۶۰هزار کیلومتر مربع را زهکشی می‌کند. رود مزبور در ۸۰کیلومتری بالای شهر گرشک[۶] وارد یک دریاچۀ مصنوعی می‌شود که برای آبیاری و کنترل سیلاب ساخته شده است. در بالای همین شهر سدی ساخته شده که آب رود مزبور را به‌سمت یک کانال منحرف می‌کند. ایران و افغانستان مدت‌های طولانی بر سر حق ایران نسبت به آب رود مزبور اختلاف‌نظر دارند. تأمین آب و کشاورزی سیستان بستگی زیادی به رود هیرمند دارد.