هیپارخوس (ح ۱۹۰ـ ح ۱۲۰پ م)
هیپارخوس (ح ۱۹۰ـ ح ۱۲۰پ‌م)(Hipparchus)
(در متون اسلامی: اِبَرخُس) اخترشناس و ریاضی‌دان یونانی. مثلثات را ابداع، و طول سال خورشیدی[۱] و ماه قمری[۲] را محاسبه کرد. به حرکت تقدیمی اعتدالین[۳] پی برد، فهرست‌نامه[۴]ای شامل ۸۵۰ ستارۀ ثابت[۵] گردآورد، و روش اراتُستن[۶] را برای تعیین موقعیت مکانی در سطح زمین، به کمک خطوط عرض و طول جغرافیایی، بهبود بخشید. در نیقیه[۷] بیتونیا[۸]، واقع در ترکیۀ کنونی، زاده شد و در جزیرۀ رودس[۹] و اسکندریۀ مصر زندگی کرد. در ۱۳۴پ‌م متوجه ستارۀ جدیدی در صورت فلکی[۱۰] عقرب[۱۱] شد. این کشف او را به فراهم‌آوردن فهرستنامهای ستاره‌ای، که نخستین نمونه از نوع خود بود، ترغیب کرد. او موقعیت‌های ستاره‌ای رصدشده را با استفاده از دستگاهی که شامل طول و عرض آسمانی (فلکی) بود در این فهرست وارد کرد و با تعیین ردیف‌هایی از سایر ستاره‌ها، دقت این موقعیت‌ها را افزایش داد و ستاره‌ها را براساس قدر[۱۲] (درخشش[۱۳]) آن‌ها طبقه‌بندی کرد. از این اثر او، که در ۱۲۹پ‌م کامل شد، ۱۸۰۰ سال بعد ادموند هالی[۱۴] استفاده کرد.